Wyrzynanie się zębów stałych: zmiany sekularne w populacji dzieci przedszkolnych z Krakowa w ostatnim półwieczu – badanie pilotażowe

Streszczenie Wstep W przeciwienstwie do akceleracji rozwoju fizycznego, istnienie trendu sekularnego dotyczące wymiany uzebienia jest dyskusyjne. Cel pracy Zbadanie czy w populacji dzieci przedszkolnych z Krakowa ma miejsce akceleracja wymiany uzebienia oraz czy tempo wymiany uzebienia, określone liczbą wyrznietych zebow stalych, jest warunkowane przez czynniki środowiskowe. Material i metody Wiosną 2007 r. określono ogolną liczbe wyrznietych zebow stalych u 364 chlopcow i 363 dziewcząt w wieku 3–7 lat, z losowo wybranych 18 przedszkoli z Krakowa i porownano z analogicznymi danymi dla serii badan z 1952 i 1983 r. Analizowano rowniez wplyw niektorych czynnikow środowiskowych, tj. poziom edukacji i pochodzenie spoleczne rodzicow, przebieg ciązy i porodu oraz kolejnośc urodzenia dziecka na rozwoj zebowy. Wyniki Pierwsze zeby stale pojawiają sie juz w wieku 4,5 lat. U chlopcow 5,5-letnich poziom rozwoju zebowego jest podobny do rowieśnikow z 1952 i 1983 r., natomiast badane dziewczeta, w porownaniu z obydwiema wcześniejszymi seriami badan, są bardziej zaawansowane rozwojowo. Wśrod 6,5-letnich dzieci, chlopcy takze nie wykazują zmian w przecietnej liczbie wyrznietych zebow stalych, natomiast u dziewcząt zaznacza sie sukcesywne zmniejszanie sie tej liczby sugerujące opoźnianie rozwoju zebowego. Poziom rozwoju zebowego nie wspolwystepuje z analizowanymi czynnikami środowiskowymi. Wnioski W populacji krakowskiej, w ciągu ostatnich 55 lat nie stwierdzono jednoznacznie akceleracji wyrzynania sie zebow stalych, zaobserwowano jedynie dalsze obnizenie dolnej granicy wieku, w ktorym rozpoczyna sie ten proces. Analiza wynikow badan wlasnych wykazala, iz tempo wymiany uzebienia nie jest związane z czynnikami socjoekonomicznymi lecz determinowane glownie genetycznie. To moze byc przyczyną braku zmian miedzygeneracyjnych w tym zakresie.