MALATYA İLİNDE ÇALIŞAN ÖĞRETMENLERİN SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYLERİNİN VE İLİŞKİLİ FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ

Amac Saglik okuryazarligi(SOY), saglikla ilgili bilgilere eriserek, bu bilgileri anlama, uygulama yetenegidir. Saglik okuryazarligi seviyesi yas, cinsiyet, egitim seviyesi gibi faktorlerden etkilenmektedir. Tanimlayici, kesitsel nitelikteki calismanin amaci; Malatya ilinde gorev yapan ogretmenlerin, saglik okuryazarligi duzeyinin ve iliskili faktorlerin belirlenmesidir. Metod Malatya Milli Egitim Mudurlugune bagli okullarda calisan toplam ogretmen sayisi 11.851'dir. Yeterli veya mukemmel saglik okuryazarlik sikligi % 35.4, hata payi %5 ve guven araligi %95 alinarak yapilan hesaplamada minimum orneklem buyuklugu 341 hesaplandi. Orneklem buyuklugu arastirma grubunun her iki cinsiyeti temsil etmesi amaciyla (341x2) 682 olarak belirlendi. Anket uygulamasi esnasinda kayiplar olabilecegi goz onunde bulundurularak 1000 kisiye ulasilmasi hedeflendi. Calismaya katilacak ogretmenler basit rastgele yontem ile belirlendi. Calismada Saglik-Sen Turkiye Saglik Okuryazarligi Arastirmasi icin Turkce'ye cevrilen Avrupa Saglik Okuryazarligi Arastirma Anketi (HLS-EU-Q) kullanildi.  Ankette bulunan olcege gore SOY duzeyi; Genel SOY indeksi, Saglik Hizmeti SOY, Hastaliktan Korunma SOY ve Sagligin Gelistirilmesi SOY alt indekslerine gore belirlenmektedir. Inonu Universitesi Saglik Bilimleri Girisimsel Olmayan Klinik Arastirmalar Etik Kurulundan 04.09.2018 tarihinde onay alinarak baslanan saha calismalari 3 ayda tamamlanmistir.  Hedeflenen 1000 kisiden %87,5’ine (n=875) ulasilmistir. Arastirmada anlamlilik duzeyi p<0,05 olarak belirlendi. Iki grup karsilastirilirken t testi, ikiden fazla grup karsilastirilirken ANOVA testi, kategorik verilerin karsilastirilmasinda Ki-kare testi, degiskenler arasindaki iliskinin tespiti amaciyla korelasyon analizi kullanildi. Bulgular Yas ortalamasi 37.69±7.95 (min.23 max.66) olan grubun %42.6’si erkeklerden olusmaktaydi. Grubun, Genel Saglik Okuryazarligi indeksi puan ortalamasi 33.56±9.34, Saglik Hizmetleri Saglik Okuryazarligi indeksi puan ortalamasi 33.31±8.52, Hastaliklardan Korunma Saglik Okuryazarligi indeksi puan ortalamasi 33.20±9.26 ve Sagligi Gelistirilmesi Saglik Okuryazarligi indeksi puan ortalamasi 33.56±9.34 olarak hesaplandi. Grubun %49.6’si yetersiz veya sorunlu saglik okuryazarligi duzeyindeydi. Saglik okuryazarligi kategorileri arasinda cinsiyete gore farklilik bulunmamaktaydi (p = 0.354). Ekonomik durumlarini iyi olarak degerlendirenlerin %63.4’u, zayif degerlendirenlerin ise % 41.5’i yeterli veya mukemmel saglik okuryazarligi duzeyine sahipti (p <0.001). Gunluk okunan gazete sayisi ile saglik okuryazarlik kategorileri arasinda iliski bulunmamaktaydi (p = 0.688). Yas ile Sagligin Gelistirilmesi Saglik Okuryazarligi indeksi arasinda negatif bir korelasyon (r = -0.088, p = 0.009) bulunurken, Genel, Saglik Hizmeti ve Hastaliklardan Korunma Saglik Okuryazarligi indeksi ile yas arasinda herhangi bir iliski bulunmamaktaydi. Sonuc Calisma grubunun yaklasik yarisinin yetersiz ve sorunlu SOY olarak tespit edilmis olmasi, egitim duzeyi acisindan topluma gore daha avantajli olarak gorunen ogretmenlerin, saglik ile ilgili dogru bilgi ve uygulamalara ihtiyac duydugunun gostergesi olarak dusunulmelidir. Saglik hizmet sunuculari tarafindan, ulasilmasi oldukca kolay olan ogretmenlerin, saglik okuryazarligi seviyelerinin yukseltilmesi gerekmektedir. Bunun icin Saglik ve Milli Egitim yoneticileri tarafindan cok sektorlu calismalar planlanmalidir. Anahtar Kelimeler; Ogretmen, saglik, saglik okuryazarligi