Staat van Zoönosen 2017

Zoonosen zijn infecties die tussen dieren en mensen overgedragen kunnen worden. De zoonosen die voor Nederland van belang zijn, worden elk jaar op een rij gezet in de Staat van Zoonosen. Dit rapport geeft jaarlijks een overzicht van de trends van de zoonosen die onder andere vanwege hun besmettelijkheid moeten worden gemeld bij de GGD (als het mensen betreft) of de NVWA (dieren). Ook worden een aantal bijzondere zoonotische ontwikkelingen, onderzoeken of uitbraken belicht, en wordt een jaarlijks wisselend zoonose gerelateerd thema besproken. Evenals in vorige jaren zijn er in 2017 bij de meeste zoonosen geen opmerkelijke veranderingen waargenomen. Bacteriele infecties die via voedsel overgedragen worden (Campylobacter, Listeria monocytoge­nes, Salmonella en STEC) zorgden ook in 2017 voor de meeste humane besmettingen. Het aantal gevallen van leptospirose is nog steeds hoog te noemen, hoewel het wederom lager was dan in het voorgaande jaar. Verder zette de stijging van het aantal patienten met een orthohantavirus-infectie in 2017 door. Bij honden werd Brucella canis, dat in 2016 voor het eerst bij hen in Nederland is aangetoond, in 2017 weer bij meerdere geimporteerde honden gevonden. Behalve Chlamydia psittaci zijn er meer Chlamydia-soorten die zoonotische infecties bij mensen kunnen veroorzaken. Sinds 2013 is bij zes Nederlandse patienten Chlamydia caviae geconstateerd, en in 2017 bij een patient een Chlamydia felis-infectie. Uit een onderzoek naar antibioti­caresistentie blijkt dat ESBL-genen vooral worden overgedragen tussen mensen onderling, en minder tussen dieren en mensen. ESBL-genen kunnen enzymen maken die de bacterie ongevoelig maakt voor antibiotica, waardoor de antibiotica niet meer werken. De resistentie verspreidt zich doordat de ESBL-genen kunnen worden doorgegeven aan andere bacterien. Het thema van dit jaar is de integrale aanpak bij zoonosen, oftewel One Health. Voor de preventie, signalering en bestrijding van zoonosen is een goede samenwerking tussen verschillende disciplines van groot belang. De One Health-gedachte gaat ervan uit dat mens, dier en de omgeving geen gescheiden onderdelen zijn en dat ontwikkelingen bij het ene onderdeel invloed heeft op de andere onderdelen. Uitgelegd wordt hoe dit One Health-principe is ontstaan. Daarnaast wordt aan de hand van twee recente uitbraken van zoonosen, Seoulvirus bij ratten en Brucella canis bij honden, beschreven hoe de samenwerking in Nederland is georganiseerd.