Çeviri göstergebilimi bağlamında bir özde çeviri örneği: The Clown and His Daughter

Turk edebiyatinin onde gelen isimlerinden Halide Edib Adivar, 1935 yilinda Ingiltere’de gonullu surgunde oldugu yillarda The Clown and His Daughter baslikli eserini Ingilizce olarak kaleme alir. Soz konusu eser, Osmanli Devleti’nin cokus yillarini hafiz bir kizin basindan gecen olaylar uzerinden anlatmakta; dolayisiyla donemin yasantisina, toplumsal yapisina, gelenek ve goreneklerine, kisacasi Osmanli ve Turk kulturune yonelik gostergelerden olusmaktadir. Olusturuldugu dil baglami yani Ingiliz dili, yansittigi dil ve kultur baglamindan, Turk dili ve kulturunden farkli olan The Clown and His Daughter, Ingiliz yazin dizgesinde her ne kadar ozgun eser olarak yayimlanmis olsa da Osmanli ve Turk kulturune ait, Ingilizlere uzak olan gostergeler Ingilizceye aktarilirken zihinsel bir ceviri surecinden gecirildikleri varsayilmaktadir. Bu yaklasimla, bu calismada The Clown and His Daughter bir ceviri urun olarak ele alinmakta ve Sunduz Ozturk Kasar'in ortaya koydugu “ozde ceviri” kavrami odaginda incelenmektedir. Bir ozde cevirmen olarak Adivar'in zihinsel ceviri izleri, betimleyici bir yaklasimla ceviri urun uzerinde aranmaktadir. Eserin Turkce cevirisi de ayni yil Adivar'in kaleminden cikmis ve Sinekli Bakkal basligi ile once tefrika, daha sonra kitap olarak yayimlanmistir. Calismamizda, “ozde ceviri” olarak ele alinan The Clown and His Daughter, “oz ceviri” ve Ozturk Kasar’in onerdigi “aslina ceviri” kavramlari dogrultusunda ele alinan Sinekli Bakkal ile karsilastirmali olarak okunarak Adivar'in kendi kulturune dair gostergeleri oteki konumundaki Ingiliz okura nasil aktardigi, bu gostergeleri metin aslina donerken nasil sekillendirdigi ve farkli ceviri turlerinin ve farkli okur kitlelerinin Adivar'i nasil yonlendirdigi betimleyici bir yaklasimla irdelenmektedir.