تحلیلی بر تأثیر فرهنگ در ساخت شهرهای ایرانی اسلامی

شهر تجلی‌گاه ارزش‌ها و فرهنگ‌های انسانی بوده و بخشی از این ارزش‌ها به‌صورت مناظر و سیماهای فرهنگی در ساخت شهرها آشکار می‌شود. در جهان‌بینی اسلامی، فرهنگ مشتمل بر نظام اعتقادات، ارزش‌ها، اخلاقیات و رفتارها بوده و منبعث از وحی و جهت دهنده به جامعه اسلامی است. فرهنگ ایرانی اسلامی همان فرهنگ متعالی اسلامی است که در روح و کالبد فرهنگ ایران‌زمین دمیده شده و متناسب با تاریخ، جغرافیا، مذهب و زبان در چند قرن گذشته تکامل‌یافته است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی در قالب مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی، ساخت شهرهای ایرانی اسلامی را با توجه به نقش و تأثیرات فرهنگ بررسی می‌کند. در این راستا می‌توان گفت که شهرهای اسلامی مفهوم خاصی از شهر را نمایان می‌کنند. در این مفهوم، فرهنگ، ارزش‌ها و نگرش‌های اسلامی در ساخت عناصر شهری آشکار می‌شوند. فرهنگ در ساخت شهرهای ایرانی اسلامی قبل از اسلام، تحت تسلط نظام اجتماعی و الگوهای پارسی، هلنی و پارتی، ریخت‌شناسی خاصی با نمودی طبقاتی را ایجاد کرد. بعد از ورود اسلام هم فرهنگ تحت تأثیر اصول و عناصر اسلامی ساخت شهرها را به وجود آورد.