ارزیابی مقاومت لاین های جدید لوبیا به کنه تارتن دو لکه ای در شرایط مزرعه ای و گلخانه ای

چکیده  کنه­ی تارتن دولکه ایTetranychus urticae (Koch) (Acari: Tetranychidae) ، یکی از آفات مهم لوبیا است که همه ساله مقدار زیادی حشره کش برای کنترل آن  مصرف می­شود.  به منظور بررسی مقاومت لاین های جدید لوبیا به کنه­ی تارتن دو لکه ای آزمایشی به مدت دو سال (1396 و 1397) در ایستگاه تحقیقات لوبیای خمین اجرا شد. یازده لاین لوبیا به همراه رقم صدری (شاهد) درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو آزمایش همراه با انجام سم پاشی و بدون سم پاشی مورد بررسی قرار گرفت.  صفات مورد بررسی شامل تغییرات جمعیت، عملکرد و اجزای آن بود. سپس جهت محاسبه­ی مکانیسم های مقاومت (تحمل، آنتی بیوز و آنتی زنوز) و تعیین شاخص مقاومت گیاهی آزمایشات در گلخانه و در 5 تکرارانجام شدند. مقایسات میانگین با آزمون توکی انجام شد. صفات مورد بررسی شامل تغییرات جمعیت، عملکرد و اجزای آن و مکانیسم های مقاومت بود. برای نمونه برداری، از هر کرت 10 بوته به طور تصادفی انتخاب و از هر بوته نیز فقط دو برگ یکی از پایین و دیگری از بالای آن انتخاب و نمره دهی شدند. مراحل زندگی آفت شامل تخم و مراحل فعال کنه (لارو، پوره و بالغ) شمارش و ثبت شد. نتایج  نشان داد که بین لاین ها و رقم  از نظر  عملکرد و اجزای آن و جمعیت کنه­ی تارتن اختلاف معنی داری در سطح آماری یک و پنج درصد وجود داشت. به طوریکه بیشترین و کمترین جمعیت کنه­ی تارتن دو لکه ای در همه مراحل به ترتیب در رقم صدری و لاین 21517 KS-مشاهده شد. لاین 31287KS- دارای بیشترین عملکرد به میزان 2437 کیلوگرم در هکتار بود وکمترین عملکرد دانه به میزان1221 کیلوگرم در هکتار مربوط به لاین 21529  KS-بود. لاین های 31286KS-،21492KS- و رقم دادفر به ترتیب با مقیاس خسارت 6/3، 4 و 8/3 به عنوان لاین ها و رقم متحمل به خسارت کنه­ی تارتن دو لکه ای انتخاب شدند. رقم دادفر و لاین 31286KS- به ترتیب با 4/18 و 2/15 عدد کنه­ی  ­بالغ در یک دوره رشدی دارای مکانیسم مقاومت از نوع آنتی بیوز بودند. لاین 31286KS- و رقم دادفر به ترتیب با 8/1 و 1 عدد کنه­ی بالغ دارای مکانیسم آنتی زنوز بودند. نتایج حاصل از محاسبه شاخص مقاومت گیاهی که در گلخانه انجام گردید، نشان داد که لاین 31286  KS-و رقم دادفر دارای شاخص مقاومت بالایی به ترتیب به میزان 09/9 و 28/14 نسبت به کنه­ی تارتن دو لکه ای است. بنابراین رقم دادفر در اولویت اول و لاین 31286  KS-در اولویت دوم جهت کشت در منطقه توصیه می شوند. لاین31287KS- علیرغم داشتن عملکرد بالا، به دلیل شاخص مقاومت گیاهی پایین به عنوان لاین مقاوم انتخاب نشد.