ارزیابی و تحلیل روند تغییرات کاربری اراضی در مناطق تحت حفاظت (مطالعه موردی: پارک ملی لار)

امروزه یکی از اثرات فعالیت های انسانی در قالـب تغییـر کـاربری اراضـی، عـدم توجـه بـه محـدودیت هـای محیطزیستی است که بر سیمای محیط تأثیرگذار بوده، و اثرات مخربی بر اکوسیستم های طبیعی از جمله پارک های ملی و مناطق تحت حفاظت دارد. از این رو شناسـایی روند تغییرات عوارض سطح زمین برای درک ارتباط متقابل انسان و محیط زیست، امری ضروری است. در این پژهش با هدف ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی از طریق تصاویر ماهواره ای لندست TM سال 1989 و 1999، ETM+ سال 2009 و لندست OLI_TIRS در سال 2019،  با استفاده از قابلیت داده هـای چنـد طیفی سنجش از دور و فرآیند پردازش تصاویر رقومی، پرداخته شد. کاربری اراضی منطقه به پنج طبقه، اراضی ساخته شده (مسکونی، تجاری، صنعتی و معابر)، محدوده های آبی، اراضی زراعی و باغی، مراتع پرتراکم و مراتع کم تراکم طبقه بندی گردید. با توجه به نتایج حاصل شده، کاربری مراتع کم تراکم در سال 2019 با 21/70 درصد، نسبت به سال 1989 با 48/68 درصد، بیشترین روند افزایشی را داشته است، و اراضی ساخته شده با 02/0 در سال 2019،  نسبت به 002/0 درصد در سال 1989،کمترین روند تغییرات را داشته است. در طی سال های مورد مطالعه مراتع پرتراکم بیشترین روند تغییرات به صورت کاهشی، و مرتع کم تراکم به دلیل تعدد بالای عشایر در منطقه با روند افزایشی مواجه بوده است. پارک های ملی به دلیل درجه حساسیت بالا و ممنوعیت در ساخت و ساز، امکان توسعه فعالیت های انسانی در این منطقه، نسبت به سایر مناطق تحت حفاظت موجود نمی باشد، از این رو در اراضی ساخته شده روند تغییرات چشمگیری مشاهده نمی گردد. سایر کاربری ها همچون محدوده های آبی و اراضی ساخته شده در بین سال های 1989 تا 2019 روند افزایشی داشته است، که بیشترین مقدار به کاربری محدوده های آبی تعلق دارد. با توجه به این که حیات جانوری و غیر جانوری موجود در منطقه و همچنین بقای خاک در مقابل روند فرسایش به پوشش گیاهی وابسته است، این روند رو به کاهش می تواند به عنوان هشداری برای توجه بیشتر به شرایط زیستی در این منطقه باشد. همچنین با توجه به نتایج حاصل از بررسی مهمترین عوامل تاثیرگذار بر روند تغییرات کاربری اراضی در منطقه، به ترتیب بعد کالبدی – محیط زیستی با ضریب وزنی 465/0، اقتصادی- نهادی با ضریب وزنی 315/0 و جمعیتی- اجتماعی با ضریب وزنی 223/0 می باشد.