TARİHİ MEZAR TAŞI KİTABELERİNDE AYET, HADİS VE GÜZEL SÖZLERDEN ÖRNEKLER

Oluleri defin gelenegi insanlik tarihi kadar eskilere dayanir. Ilk insan ve ilk peygamber Hz. Âdem ile baslayan insanlik tarihi boyunca ve Islam’da, vefat eden insanlarin tekrar dirilmek uzere topraga verildigi bilinen bir gercektir. Insanlar zamanla tevhid inancindan sapmis olsalar ve olen kisiler degisik muamelelere tabi tutulsalar bile, agirlikli olarak olulerin defin gelenegi agir basmistir. Turkler Islâmiyet’i kabul ettikten sora eski geleneklerinden bazilarini koruduklari gibi, kurgan denilen anit mezar ile balbal adini verdikleri mezar tasi gelenegini degisik bir sekilde devam ettirmislerdir. Kurgan yerini turbe ve kumbetlere birakirken, balballarin da yerini de sahideler almistir. Olulerin defnedildigi yer icin sin, gomut, kabir gibi tabirler kullanilirken; Musluman Turkler mezarlik ve mezar tabirlerini kullanmislar ve bir nevi insanlara olumu hatirlamak icin kabir ziyaretini tesvik ederek Hadis-i Şerifin sirrina masadak olmuslardir. Bununla da kalmamis; mezar taslarina yazdiklari birbirinden guzel sozlerle ziyarete gelen insanlari ikaz ve irsad etme gorevine vefatlarindan sonra da devam etmislerdir. Mezar tasi kitabelerine yazilan sozler, bazen olum gercegini hatirlatan bir ayet, bazen bir hadis-i serif, bazen de buyuk zatlardan alinmis ibretli sozlerdir. Bunun ilk guzel orneklerini Ahlat’ta vermislerdir. Daha sonra fetihlerle Anadolu sathina yayilarak, bir taraftan yaptiklari her turlu mimari eserle Anadolu’nun bagrina damgalarini vururlarken; diger taraftan turbe, kumbet, sandukali ve sahideli mezar taslari ile geleneklerini devam ettirmislerdir. Bu calismada tarihi mezar tasi kitabelerine naksedilmis, ayet, hadis ve birbirinden guzel ve ibret verici sozlerden bazi tespit edilmis orneklerin okuyucularin nazarina sunulmasi amaclanmaktadir.