بررسی مبانی استعاری ضربالمثلهای دینی – مذهبی

بر اساس نظریه‌ی استعاره مفهومی، مثل‌ها که بخشی از اصطلاحات رایج زبان هستند بنیان مفهومی- استعاری دارند. بخش وسیعی از دانش متعارف جامعه‌ی ایران که قابلیت برانگیختن مفاهیم را دارد به مذهب و اعتقادات دینی مربوط می‌شود. فرض بر این است که این مفاهیم گسترده دینی مبنای بسیاری از اصطلاحات رایج زبان فارسی بویژه ضرب‌المثل‌ها قرار گرفته‌اند و میدانی استعاری ایجاد کرده‌اند که رابطه‌ی حوزه‌های مبدأ و مقصد از ضوابط خاصی تبعیت می‌کند. حدود دویست ضرب‌المثل پرکاربرد دینی مذهبی در این پژوهش انتخاب شده و پس از دسته‌بندی، در هر دسته از مثل‌ها، نگاشت‌های مرتبط ترسیم شده‌اند و روابط مفهومی دو حوزه‌ی مبدأ و مقصد انطباق داده شده‌اند. تحلیل داده‌ها بر اساس دیدگاه استعاری لیکاف و کوچش(Kovecses) انجام شده که مثل‌ها را گونه‌ای استعاره‌ی مفهومی با نگاشت عام خاص است، می‌شمارد. نتیجه‌ی پژوهش این است که ضرب‌المثل‌های فارسی که مبنای آنها فرهنگ دینی است استعاره‌هایی مفهومی‌ بیشتر از نوع استعاره‌ی ساختاری هستند که در رابطه‌ی دو حوزه‌ی مبدأ و مقصد، به جز رابطه‌ی عام خاص است، نگاشت ترسیم شده برای هریک، تعیین کننده‌ی رابطه‌ی حوزه‌های مبدأ و مقصد است.