تحلیل و ردهبندی پتانسیل ناپایداری شیبهای سنگی مشرف به جاده گردنه خوشییلاق با استفاده از رویکرد سیستمی

موضوع تحلیل پایداری شیب‌ها با روش‌های تحلیلی و عددی به علت پیچیدگی رفتار توده سنگ و تعداد عوامل مؤثر بر آن، همواره کاری دشوار به حساب آمده است. روش‌های تجربی نیز علیرغم استفاده فراگیر، به دلیل در نظر گرفتن فاکتورهای مشخص و مخصوص به خود، از دقت و کارایی لازم برای تمامی موقعیت‌ها برخوردار نیستند. رویکرد سیستم‌های مهندسی سنگ (RES) به عنوان یک روش سیستمی در تحلیل‌ها و رده‌بندی‌های پروژه‌های مهندسی سنگ مطرح می‌باشد. در این رویکرد، تأثیر متقابل پارامترهای مؤثر بر یکدیگر در مقیاسی برابر سنجیده شده و بدین ترتیب اثر هر پارامتر در میزان تولید ناپایداری مورد توجه قرار می‌گیرد. هدف از این مقاله استفاده از رویکرد سیستم‌های مهندسی سنگ در رده‌بندی شیب‌های سنگی مشرف به جاده گردنه خوش‌ییلاق واقع در محور ارتباطی شاهرود- آزادشهر می‌باشد. بدین منظور، پس از انجام بازدیدها از منطقه مورد مطالعه و بررسی شرایط محیطی، تعیین ایستگاه‌ها و سنجش وضعیت شیب‌های سنگی، مهم­ترین پارامترهای مؤثر در ایجاد ناپایداری در توده سنگ ها شناسایی شدند. سپس با پیروی از مراحل کلیدی اجرای روش مذکور نظیر تشکیل ماتریس اندرکنش، کدگذاری ماتریس، تشکیل منوهای رده‌بندی، تعریف اندیس ناپایداری به صورت فرمول ریاضی برای منطقه و پس از به دست آوردن داده‌های مربوط به خواص مکانیکی سنگ‌ها، درزه‌های سنگی و شرایط حاکم بر منطقه، اندیس‌های خاص هر شیب سنگی مورد محاسبه قرار گرفت. بدین ترتیب رده‌بندی جامعی از ایستگاه‌ها و در نتیجه شیب‌های منطقه ارائه گردید. در نهایت، با به­کارگیری یک روش تجربی و تحلیل پایداری شیب‌های مورد نظر، یک اعتبارسنجی اولیه برای کاربرد رویکرد سیستمی در منطقه مورد مطالعه انجام شد که مقایسه‌ها تطبیق نسبتا خوبی را میان نتایج دو روش نشان داد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که استفاده از رویکرد سیستمی در تحلیل پایداری شیب‌ها در مقیاس وسیع و در مسائل دارای پارامترهای مؤثر متعدد می‌تواند بسیار مفید واقع گردد.