مطالعۀ عوامل شکلگیری و شناخت اندیشۀ سیاسی کرتیر بر اساس شواهد تاریخی و باستانشناسی

با قدرتمند شدن کرتیر در دربار امپراتوری ساسانی تغییراتی در نظام سیاسی و مذهبی بوجود آمد که برآیند آن؛ وحدت و یکپارچگی جغرافیای سیاسی ایران، حمایت و حفاظت از موقعیت ژئوپلیتیک کشور و تبلیغ و ترویج اندیشه سیاسی مذهبی به صورت نظام مند در سراسر امپراطوری ایران زمان ساسانی است. در این پژوهش اطلاعات به شیوۀ کتابخانه‌ای از منابع تاریخی، باستان‌شناسی و علوم سیاسی گردآوری شده و با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی بر پایۀ نظریۀ گرامشی و گاتمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و سعی شده به سوالاتی مانند: چه عواملی، بسترهایی را ایجاد کرد تا کرتیر اندیشۀ سیاسی خود را انتشار دهد؟ کرتیر از چه نمادهایی در نشر اندیشۀ سیاسی خود بهره برد؟ و اندیشۀ سیاسی او منافع کدام طبقۀ اجتماعی و یا گروه درباری را تأمین می‌کرد؟ پاسخ دهد. نتایج نشان می‌دهد که از آغاز تأسیس شاهنشاهی ساسانی لزوم تئوریزه کردن ایدئولوژی برای نظام سیاسی مطرح بود که اردشیر اول با مضامین حماسی و شاپور اول با اندیشۀ سیاسی تسامح گرایانه، ایدئولوژی موقتی را ارائه دادند؛ اما با سلطۀ طبقۀ اشراف، آن‌ها برای مشروعیت در جغرافیای سیاسی ایران و شکل‌دهی به هویت ملی در روابط بین‌الملل ایدئولوژی ملی‌گرایانه برپایۀ آموزه‌های زرتشت ، داستان‌های ملی و عامیانه و انجام آیین ازدواج با محارم را شکل‌ دادن تا حوزه نفوذ لازم را بدست آورند و برای مشخص-کردن قلمرو و مرزهایشان نماد آتشکده را در مناطق مختلف برپا کردند و کرتیر مجری این ایدئولوژی بود، اشراف که بسیاری از آن‌ها موبد بودند، اداره‌کنندگان واقعی کشور تا دوره قباد و خسروانوشیروان بودند.