بررسی و تحلیل اختلال شخصیت «پارانوئیا» در رفتار «کیکاووس» در شاهنامه

مطالعۀ آثار ادبی از زاویۀ علم روان­شناسی، روشی نوین است که می­توان با استفاده از آن، به لایه­های پنهانی اثر ادبی پی­­برد. شاهنامه مهم­ترین و معتبرترین سند اسطوره­ای، حماسی، تاریخی ماست. اثری که محصول ناخودآگاه جمعی ایرانی در طول قرن­هاست و با داستان­های فراتاریخی و فرامکانی خود تمایل به تأویل و تکثیر معنا دارد. در این جستار نویسندگان کوشیده­اند با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی، شخصیت کیکاووس (یکی از بزرگ‌ترین پادشاهان کیانی در شاهنامه) را از دیدگاه علم روان­شناسی، باز­بینی و ارزیابی کنند. کیکاووس، از نظر وراثتی بسان شاخۀ بدی بود که از درختی نیکو روبیده باشد. رفتارش نشان می­داد به‌شدت تحت تأثیر تکانه­های درونی است. بدگمانی او بدون مبنای کافی که دیگران قصد دارند به وی صدمه بزنند و همچنین دل­مشغول تردیدهای ناموجه در مورد وفاداری یا قابل‌اعتماد بودن دوستان، معانی پنهان و تحقیرآمیز یا تهدیدکننده­ای که از وقایع خوشایندی چون صلح سیاوش برداشت نمود و...، همگی از دیدگاه علم روان­شناسی با احتمال ابتلا به اختلال پارانوئید در او، توجیه می­شوند. این مقاله ویژگی­های اختلال پارانوئید را با استناد به معتبرترین کتاب روان­پزشکی «راهنمای تشخیصی آماری اختلالات روانی»، با نام اختصاری (DSM) تألیف انجمن روان­پزشکی امریکا (APA) در جدیدترین ویرایش آن DSM-5 ذکر نموده است.