Aliağa Körfezi (İzmir) Sedimanlarında Ağır Metal Kirliliğinin Tespiti

Ege Denizi’nde yer alan ve yogun endustriyel faaliyetlerin cevreledigi Aliaga Korfezi’nin deniz sedimanlarinda agir metal birikiminin ve yayiliminin, kirlilige sebep olmasi muhtemel antropojenik ve jeolojik faktorlerin arastirilmasi amaciyla MTA Selen Arastirma Gemisi ile deniz icinden 3 adet gravite karot ve 15 adet yuzey sediman ornegi alinmistir. Ornekler uzerinde jeokimyasal (Fe, Al, Zn, Mn, As, Cr, Cu, Co, Ni, Pb, Mo, V), mineralojik, tane boyu, karbon, manyetik duyarlilik analizleri yapilarak parametrelerin birbirleri ile olan iliskileri istatiksel yontemler ile incelenmistir. Sedimanlarda olasi kirliligin derecesinin tespiti icin dunya ortalama seyl metal konsantrasyon degerleri, temel degerler olarak kullanilarak Zenginlesme Faktoru (Ef), Jeobirikim Indeksi (Igeo), Kirlilik Faktoru (Cf) ve Kirlilik Yuku Indeksi (PLI) hesaplanmistir. Ef degerlerine gore yuzey ornekleri, Mo icin onemli derecede zenginlesmeye varan degerler gosterirken As ve Pb icin minumum ve orta derecede zenginlesme gostermistir. Diger metaller icin ise orneklerde minumum duzeyde zenginlesme soz konusudur. Igeo degerlerine gore yuzey ornekleri, Mo icin orta derecede kirlenmeye varan degerler gosterirken As ve Pb icin kirlenmemis ve kirlenmeye baslamis siniflarini gosteren degerler almistir. Ornekler, diger metaller icin ise kirlenmemis sinifindadir. Cf degerlerine gore yuzey ornekleri, Mo icin orta ve onemli derecede kirlenme gosterirken Pb icin tum orneklerde orta derecede kirlenme, As ve Cr icin az ve orta derecede kirlenme gostermistir. PLI degerlerine gore yuzey ornekleri, kirlenmemis sinifindadir. Karot ornekleri ise Ef degerlerine gore As, Pb ve Mo icin orta derecede zenginlesmeye varan degerler gostermistir. Igeo degerlerine gore ise sadece AKRT 01 karotunda Pb ve Mo icin orta derecede kirlilige varan degerler gorulurken, As icin tum karotlar kirlenmemis ve kirlenmeye baslamis siniflarini gostermektedir. Korfezin bati kesiminde elde edilen yuksek metal degerlerini gemi sokum ve rafineri ile iliskilendirmek mumkun iken korfez cikisinin dogu tarafinda olculen degerleri endustriyel ve evsel atiklarin desarj edildigi Guzelhisar Deresi’nin tasidigi malzemelerle iliskilendirmek mumkundur. Aliaga bolgesindeki volkanik kayaclarin As ve Pb iceriklerinin ortalama kabuk degerleri ile karsilastirildiklarinda gorece yuksek olmasi ve ozellikle bolgedeki termal sularin yuksek As icermesi bolgede jeolojik etkinin de onemli oldugunu gostermektedir. Ayrica agir metallerin TOK, silt ve kil icerigi ile genellikle pozitif bir korelasyon gosterirken kum ve cakil icerigi ile genellikle negatif bir korelasyon gostermesi agir metallerin ince taneli sedimanlar ve organik maddelerce tutuldugunu isaret etmektedir.