Termal Uydu Görüntülerinden Üretilen Yer Yüzeyi Sıcaklığı ile Hava Sıcaklığı İlişkisinin Değerlendirilmesi

Yer Yuzeyi Sicakligi (YYS) yerelden kuresele yeryuzundeki arazi ortusu ve kullanimi degisimlerinin incelenmesinde anahtar parametrelerden biridir. Calismada Canakkale ilinin 1984 ile 2019 yillari arasindaki her bir yil icin Temmuz ayinda temin edilen 66 adet (2002, 2006, 2012, 2017 yillari haricinde) Landsat uydu goruntusunun termal bantlari kullanilarak YYS degisimi incelenmistir. Bu calismada atmosferik su buhari icerigi ve hava sicakligi gibi girdi parametrelerine ihtiyac duymadan calisan Artis & Carnahan Denklemi ve tek kanal yontemlerinden Radyatif Transfer Denklemi, Tek kanal Denklemi, Tek Pencere Denklemi olacak sekilde dort farkli yontem ile YYS degeri hesaplanmistir. Denklemlerin hesaplanmasi icin Landsat uydularinin termal uydu bantlari, saatlik hava sicaklik degerlerine, Normalize Edilmis Bitki Ortusu Indeksi (NDVI) ve atmosferik etkenler (yukselen isinim, alcalan isinim ve atmosferik gecirgenlik) kullanilmistir. Calismadaki YYS degerleri 12 farkli yersel meteoroloji istasyonundan temin edilen es zamanli saatlik veriler ile kiyaslanmistir. Calismayi uc basamakta olarak nitelendirerek; 1) YYS degerlerinin dort farkli yontem ile hesaplanmasi, 2) Olusturulan YYS degerlerinin dogrulugunu belirlemek icin yersel meteoroloji istasyonlarinin es zamanli hava sicaklik verileri ile karsilastirilmasi ve en basarili olanin regresyon – korelasyon analizi ve kok ortalama karesel hata (RMSE) degerleri ile belirlenmesi ve 3) Arazi ortusu ve arazi kullanimi ile YYS degerlerinin iliskisinin incelenmesi. Yontemlerin basari siralamasi RMSE’nin minimum (RMSEmin), maksimum (RMSEmak) ve ortalama (RMSEort) degerleri dikkate alinarak Artis & Carnahan Denklemi (RMSEmin=0.83 °C, RMSEmak=12.63°C ve RMSEort=5.22°C) > Tek Pencere Denklemi (RMSEmin=1.97°C, RMSEmak=16.76°C ve RMSEort=8.16°C) > Tek Kanal Denklemi (RMSEmin=3.35°C, RMSEmak=17.67°C ve RMSEort=9.61°C) > Radyatif Transfer Denklemi (RMSEmin=3.83°C, RMSEmak=18.22°C ve RMSEort=10.08°C) seklindedir. Benzer sekilde regresyon - korelasyon katsayisi ( R2) degerleri dikkate alinarak yontemlerin basari siralamasi Tek Kanal Denklemi (R2min=0, R2max=0.98 ve R2ort=0.67) > Radyatif Transfer Denklemi (R2min=0.01, R2max=0.98 ve R2ort=0.65) > Artis & Carnahan Denklemi (R2min=0.04, R2max=0.96 ve R2ort=0.62) > Tek Pencere Denklemi (R2min=0.01, R2max=0.98 ve R2ort=0.59) seklindedir. Korelasyon degerlerinin yakin cikmasi en iyi basarili belirlemede RMSE’yi daha belirleyici yapmistir. YYS degerleri orman araziler, park alanlari ve yesil alanlarda en dusuk sicaklik degerlerine ulasmistir. Betonarme yapilarin ve asfalt alanlarin bulundugu kent alanlari ve bos arazilerin bulundugu alanlar en yuksek sicaklik degerlerine ulasmistir. NDVI ile YYS arasinda negatif bir korelasyon belirlenmistir. Elde edilen bulgular termal goruntulerden uretilen YYS verisinin arazi ortusunun ve arazi kullaniminin yorumlanmasinda onemli bir kaynak oldugunu gostermektedir.