Occupational allergic diseases in Croatia

Profesionalna bolest (PB) oznacava pravno definiranu kategoriju bolesti prema Zakonu o listi profesionalnih bolesti (NN 162/98 i NN 107/07), te Zakonu o mirovinskom osiguranju (NN 102/98). Profesionalnom bolescu smatra se bolest za koju se dokaže da je posljedica djelovanja stetnosti u procesu rada i/ili radnom okolisu, a utvrđena dijagnoza PB bolesniku donosi specificne pravne, financijske i socijalne beneficije. Prema važecoj Listi profesionalnih bolesti, profesionalne alergijske bolesti (PAB) sadržane su u dijelu liste koji se odnosi na bolesti uzrokovane kemijskim tvarima s alergogenim djelovanjem, bolesti kože uzrokovane tvarima s alergijskim ili nadražujucim djelovanjem, alergijski alveolitis, astmu uzrokovanu udisanjem tvari s alergijskim ili nadražujucim djelovanjem, te alergijski rinitis. Prema godisnjim izvjestajima Hrvatskog zavoda za javno zdravstvo za period 2002.-2007.godine, profesionalne kožne bolesti cinile su 8-14%, a profesionalne astme 2-5% svih PB. Pri tome nisu prikazivane zasebno alergijske i iritativne kožne bolesti i astma, pa prema ovim izvjestajima nemamo tocnih podataka o pojavnosti PAB na razini RH. U navedenom periodu zabilježena su i 3 slucaja profesionalnih alergijskih alveolitisa. U ambulanti medicine rada Instituta za medicinska istraživanja i medicinu rada u zadnjih 10 godina utvrđena su 4 slucaja profesionalne alergijske astme od koja su 3 bila uvjetovana senzibilizacijom na psenicno brasno u pekara, a jedan senzibilizacijom na lateks u medicinske sestre. U istom periodu utvrdili smo 49 slucajeva profesionalnih alergijskih kontaktnih dermatitisa (PAKD). Najcesci uzrocni kontaktni alergeni u PAKD bili su soli tvrdih metala (53, 1%), guma i dodaci gumi (18, 4%), profesionalni frizerski alergeni (8, 2%), antibiotici (8, 2%), te epoksidne smole (6, 1%). U skupini antibiotika, uz amoksicilin i ampicilin, utvrdili smo i po prvi puta opisali u literaturi profesionalnu kontaktnu senzibilizaciju na azitromicin. PAKD je najcesce utvrđen kod radnika u građevinarstvu (22, 4%), obucarstvu (14, 3%), kemijskoj, metalskoj industriji i u frizera (svaki 12, 2%). U 26 (53%) slucajeva PAKD, vrijeme od pocetka radne izloženosti uzrocnom alergenu do pojave simptoma bolesti bilo je 15 godina ili vise, u 15 (30, 6%) slucajeva taj period je iznosio 5-14 godina, a u 6 (12, 2%) slucajeva 1-4 godine. Kako soli tvrdih metala i dodaci gumi cine vise od 80% uzrocnih alergena u utvrđenim PAKD, potrebno je rano otkrivanje te senzibilizacije u sklopu profesionalne orijentacije i pregleda radnika prije zaposljavanja kao važne mjere u prevenciji i dijagnostici PAKD koji predstavlja najcescu PAB danas u RH.