Dede Korkut Kitabı’nın Kronotop Bağlamında İncelenmesi

Turk halk edebiyatinin en onemli eserlerinden biri olarak kabul edilen Dede Korkut Kitabi, gunumuze biri Vatikan’da digeri ise Dresden’de bulunan yazili iki nusha ve sozlu kulturde sayisiz versiyonlari ile ulasmistir. Degerine nazaran gec bir tarihte bilim dunyasina tanitilan Dede Korkut Kitabi, ozellikle son yillarda oldukca fazla arastirmaya konu olmustur. Dede Korkut Kitabi, Oguz boyunun dunya gorusunu ve yasam tarzini anlatan bir eser olmakla birlikte, tum Turk boylari tarafindan sahiplenilmektedir. Bu durum eserin sozlu anlati geleneginin bir parcasi olmasindan kaynaklandigi gibi, daha cok eserde kullanilan zaman ve mekân birlikteliginin gecmis ile gelecek arasinda bir bag kurarak, eserin yerelden evrensele ulasan degerlere sahip olmasindan kaynaklanmaktadir. Bu nedenle Dede Korkut Kitabi’ndaki zaman ve mekân iliskisi son derece onemlidir. Bu makalede; Dede Korkut Kitabi’ndaki zaman ve mekân iliskisi uzerinde durulmustur. Incelemede zaman ve mekân iliskisini bir kuramsal cercevede ele alan, M. M. Bakhtin’in kronotop kurami kullanilmistir. Bu nedenle oncelikle Bahktin’in edebiyat teorisine kazandirdigi “kronotop” terimi ve kuramin temel ozellikleri aciklanmis, daha sonra Dede Korkut Kitabi’nda yer alan kronotoplar belirlenip, kronotoplarin anlatmalardaki islevleri uzerinde durulmustur. Boylelikle kronotoplar baglaminda, Dede Korkut anlatmalarini gecmisten gelecege tasiyan ozellikler tespit edilmistir.