Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinde Tane Verimi ve Verimle İlişkili Özelliklerin Gamma Işını Kullanılarak Mutasyon Islahı ile Geliştirilmesi

Bu arastirma, M1, M2, M3 ve M4 ekmeklik bugday mutant populasyonlarini verim ve verime etkili ozellikler bakimindan degerlendirmek icin 2010-11, 2011-12, 2012-13 ve 2013-14 yillarinda Tekirdag ekolojik kosullarinda yurutulmustur. Uc bugday genotipine farkli dozlarda gamma isini (Kontrol, 100 Gy, 200 Gy, 300 Gy, 400 Gy ve 500 Gy) uygulanmistir. Mutant bitkiler anaclari (kontrol) ile birlikte tane verimi (TV) ve bitki boyu (BB), basak uzunlugu (BAU), basakta basakcik sayisi (BABS), basakta tane sayisi (BATS), basakta tane agirligi (BATA), hasat indeksi (HI) ve bin tane agirligi (BTA) gibi verime etkili ozellikler bakimindan tarla kosullarinda degerlendirilmistir. Calismadan elde edilen sonuclar, genotiplerin cesitli ozellikler icin farkli gamma isini dozlarina yanitlarinin onemli ve degisken bir sekilde farkli oldugunu gostermistir. Bitki boyu, bin tane agirligi ve tane verimi gibi ozellikler dusuk dozlarla karsilastirildiginda yuksek gamma isini dozlarinda genellikle azalma gosterirken, mutagen uygulamalari diger verim unsurlarinda ortalama degerleri cogunlukla negatif yone dogru kaydirmistir. Ancak, negatif ya da pozitif yondeki kaymalar tum ozellikler icin tek yonde ya da esit derecede etkili olmamistir. Bu bulgular, bugdayda gamma isinlari kullanilarak varyabilitenin olusturulabilecegini gostermistir. Olusturulan mutasyonlara bagli olarak gelisme gosteren bazi ozellikler gelecekte bugday islahi calismalarinda kullanilabilecektir. M2’de gozlenen varyabilite ve ortalama degerlerdeki farklar M3 generasyonunda seleksiyonun mumkun olabilecegini gostermistir.