MANİSA İLİ’NDE 2014 YILI HEPATİT A SEROPREVALANSI VE SOSYAL BELİRLEYİCİLERLE İLİŞKİSİ

Giris ve Amac: Hepatit A dunya capinda sporadik  ve epidemik olarak aciga cikan viral bir hastaliktir. Dunyada 2005 yilinda 119 milyon kisinin Hepatit A ile enfekte oldugu, 31 milyon kisinin semptomatik olarak hastaligi gecirdigi ve 34 bin olum oldugu tahmin edilmektedir. Hepatit A mortalite hizi 15 yasindan kucuklerde %0.1, 40 yas uzerinde ise %2.1‘dir. Ilerleyen yasla birlikte komplikasyon riski artar, fulminan hepatit, kolestatik hepatit gorulebilir. Dunya Saglik Orgutu, Hepatit A endemisitesi acisindan bolgeleri;  10 yasa kadar ≥%90 bagisikliga sahip olma “yuksek”, 15 yasa kadar ≥%50 bagisikliga sahip olma “orta”, 30 yasa kadar ≥%50 bagisikliga sahip olma “dusuk”, 30 yasa kadar <%50 bagisikliga sahip olma “cok dusuk” endemik bolge olarak tanimlanmaktadir. Ulkemiz orta duzeyde endemik bolgedir. Ulkemizde Hepatit A, 2012 yilinda rutin asilama programina alinmistir. Bu calismada asilama programi baslamadan onceki donemi yansitmak uzere, Manisa’da iki yas ustu nufusta, 2014 yili hepatit A seroprevalansi ve sosyal belirleyicilerle iliskisinin incelenmesi amaclanmistir. Gerec ve Yontem: Bu arastirma ‘Manisa’da Asiyla Onlenebilir bazi Hastaliklarin Seroprevalansinin Belirlenmesi, 2013’  calismasinda toplanan veriler uzerinden yapilmistir.  Calismanin evrenini Ekim 2013’te Manisa Ili Aile Hekimligi Bilgi Sistemi’ne (AHBS) kayitli iki yas ustu tum bireyler (N=1.317.917) olusturmaktadir. Beklenen en dusuk seronegatiflik %2.0, mutlak hata payi %0.75 varsayilarak, %95 guven duzeyinde en az ornek buyuklugu 1337 hesaplanmistir. Bu sayiya %30 yedek eklenerek ornek buyuklugu 1740 olarak belirlenmistir. Ornek, AHBS kayitlarindan basit rasgele yontemle secilmistir. Veriler 18.03.2014 – 22.06.2014 arasinda aile sagligi merkezlerinde toplanmistir. Arastirmada bagimli degisken olan total anti-HAV pozitifligi, elektrokemiluminesans immunolojik test yontemi kullanan Roche-Cobas e 411 (Roche Diagnostics GmbH, Mannheim, Germany)  cihazi ve bu cihazla uyumlu anti-HAV ile arastirilmistir. Uretici firmanin onerisi dogrultusunda anti-HAV degerleri ≥20 IU/L ve <20 IU/mL saptanan ornekler sirasiyla, pozitif ve negatif olarak kabul edilmistir. Bagimsiz degiskenler, yas, cinsiyet, gelir algisi, yillik kisi basi esdeger gelir, ogrenim duzeyi, meslek, oda basina dusen kisi sayisi, ikamet yeri, cocuklugunda en uzun yasadigi yer ve tuvaletin konumudur. Tek degiskenli analizlerde Ki-kare testi kullanilmistir. Calisma, Dokuz Eylul Universitesi Klinik Arastirmalar Etik Kurul’u tarafindan 08.01.2015 tarih ve 2015/01-26 numarali karariyla onaylanmistir ve Dokuz Eylul Universitesi BAP tarafindan desteklenmistir (2015.KB.SAĞ.051). Bulgular: Arastirmada kan vermeyi kabul eden ve serumu yeterli olan 1223 kisinin verisi degerlendirilmistir. Arastirma grubunda hepatit A seropozitifligi %75.6’dir. Yas gruplarina gore hepatit A seropozitifligi 2-9 yas arasi %21.5 ile en dusuk iken yasla birlikte artmakta olup 10-19 yas arasi %34.2, 20-29 yas arasi %68.7 ve 30 yas uzeri gruplarda %94.5 uzerindedir (p<0.01). Hepatit A seropozitifligi ilkokul ogrencilerinde %13.5, okul caginda olmayan cocuklarda %32.8, ilkokul %88.4, ortaokul %65.3, lise %78.0, universite ve ustu %77.5, okur-yazarlarda %90.0, okur-yazar olmayanlarda %98.0’dir (p<0,01). Hepatit A seropozitifligi ogrencilerde %37.9, kendi hesabina calisanlarda %65.3, ucretlilerde %69.5, duzensiz geliri olanlarda %70.5, beceri gerektiren/ profesyonel mesleklerde %73.0, isverenlerde %74.5, tarim iscileri %79.8, issizlerde %85.1, is gucu disinda olanlarda %90.5’dir(p<0.01). Hepatit A seropozitifligi geliri gideri ile denk olanlarda %71.2, geliri giderinden az olanlarda %79.9, geliri giderinden fazla olanlarda %82.5’dir (p<0.01). Hepatit A seropozitifligi  oda basina dusen kisi sayisi 1 ve altinda olanlarda %78.6, 1’den fazla olanlarda %71.6’dir (p<0.01). Hepatit A seropozitifligi cocukluk donemi yasadigi yer il/yurtdisi %81.9, ilce %72.4, koy %75.7’dir (p=0.02). Hepatit A seropozitifligi tuvalet iceride olanlarda %73.2, tuvalet disarida/ hem iceride hem disarida olanlarda %82.6’dir (p<0.01). Cinsiyet (p=0.30), yillik esdeger kisi basi gelir duzeyi (p=0.15), yasanilan yer (p=0.90) ve hepatit A seropozitifligi arasinda istatistiksel olarak anlamli iliski yoktur. Sonuc ve Oneriler: Arastirma grubunda hepatit A seropozitifligi ile yas grubu, egitim, meslek, gelir algisi, odabasina dusen kisi sayisi, cocukluk donemi yasanilan yer, evdeki tuvalet konumu arasinda anlamli iliski bulunmustur. Hepatit A seropozitifliginin genc yaslarda dusuk olmasi Hepatit A duyarli nufusun fazla oldugunu gostermektedir. Baslatilan asilama programinin etkin sekilde surdurulmesi gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Hepatit A seroprevalansi, sosyal belirleyiciler