بررسی مدارا، تساهل و تسامح در قصاید ناصر خسرو

جامعۀ بشری از آغاز تا به امروز گرفتار جنگ، کشتار، خشونت و قربانی نزاع‌های مختلف قومی، دینی و سیاسی بوده‌است. یک‌سویه‌نگری‌های انجام‌گرفته، نبود مدارا، تساهل و تسامح در نابودی سرمایه‌های انسانی، فرهنگی و اجتماعی، نقش اصلی را داشته‌است. مدارا و تحمل یکی از حلقه‌های مغفول‌ماندۀ اخلاقیات در تاریخ اجتماعی بسیاری از ملل جهان است. شناخت و بازنگری آرای گذشتگان در متون ادبی به عنوان آینه و سامان‌دهندۀ جامعه می‌تواند ما را در کاهش یا حل چالش‌های فرارو در عرصه‌های داخلی و خارجی کمک کند. نویسندگان مقاله درصددند تا تحمل و مدارا را به‌ عنوان یکی از الگوهای اخلاق اجتماعی در قصاید حکیم ناصرخسرو قبادیانی بررسی و تحلیل کنند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که موضوع مدارا، به شکل‌های گوناگون از سوی شاعر خرد به تصویر کشیده شده است. علی رغم سفارش‌های این شاعر به رعایت تحمل و مدارا، به علت غلبۀ تعصب، تحجر، جزم‌اندیشی و... گسترش آن در جامعۀ عصر ناصرخسرو، امکان‌پذیر نبوده‌است و سرانجام کار شاعر به حذف، راندن و تاراندن انجامیده است.