بررسی تاثير درمان با آهن خوراکی بر عملکرد شناختی زنان مبتلا به کم خونی فقر آهن

زمينه و هدف: کم خونی فقر آهن، مهم‌ترين انواع سوء تغذيه مواد مغذی در زنان می‌باشد که توأم با پيامدهايی در کارکرد سلولهای مختلف بدن بويژه سلولهای مغزی و عملکردهای ذهنی و فيزيولوژيکی مغز می‌باشد. از سوی ديگر تأثير کمبود آهن در سنين مختلف، متفاوت بوده و پاسخ سلولهای مغزی نيز ممکن است متفاوت باشد. اين مطالعه با هدف تعيين تاثير درمان با آهن خوراکی بر عملکرد شناختی زنان مبتلا به کم خونی فقر آهن مراجعه کننده به چهار مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی ايران در سال 1382 انجام شد. روش بررسی: مطالعه به روش کارآزمايی بالينی از نوع before and after treatment بر روی 42 خانم 18 الی 49 ساله که براساس معيارهای تشخيص کم خونی سازمان جهانی بهداشت، مبتلا به کم خونی فقر آهن بودند، انجام گرفت. علاوه بر معيارهای هماتولوژی، شاخص‌های بيوشيميايی شامل غلظت فريتين و آهن سرم، ظرفيت تام اتصال‌پذيری آهن و درصد اشباع ترانسفرين نيز اندازه‌گيری شدند. عملکرد شناختی هر فرد با استفاده از مقياس تجديد نظر شده حافظه وکسلر شامل حافظه تصويری، حافظه کلامی، حافظه بصری و تمرکز/توجه ارزيابی شد. سپس به هر نمونه، تحت نظر پزشک معالج به مدت 8 هفته، به ميزان 2 عدد قرص سولفات فرو تجويز گرديد و در پايان هفته هشتم، مجددا شاخص‌های مذکور مطابق روز اول ارزيابی گرديدند. دريافت خوراکی آهن و مواد مغذی از بررسی 24 ساعت يادآمد خوراک، قبل از مصرف قرص آهن، هفته‌های چهارم و هشتم از شروع مصرف قرص آهن بدست آمد. داده‌های رژيم غذايی توسط نرم‌افزار Nutritionist IV، استخراج شدند و مورد مقايسه قرار گرفتند. يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد که تمامی شاخص‌های هماتولوژيک و بيوشيميايی که قبل از مصرف قرص سولفات فرو کمتر از مقادير طبيعی بودند، در پايان هفته هشتم به ميزان معنی‌داری افزايش يافتند(001/0P<). ميزان دريافت آهن از طريق غذا در 3 روز ثبت شد که، با يکديگر اختلاف معنی‌دار آماری نداشت و به ميزان 8/28 ميلی‌گرم بود. در مطالعه حاضر، هر چهار تست حافظه کلامی، تصويری، بصری و تمرکز/توجه به ترتيب 7/43%، 5/34%، 2/27% و 3/43% افزايش يافتند و تفاوت نمرات آنها نسبت به قبل از درمان، معنی‌دار بود(001/0P<). همچنين بين افزايش غلظت هموگلوبين با حافظه تصويری(05/0P<، 31/0=r)، هماتوکريت با حافظه تصويری(05/0P<، 32/0=r) و MCH(Mean corpuscular haemoglobin) با حافظه کلامی(05/0P<، 33/0=r) همبستگی معنی‌دار وجود داشت. نتيجه‌گيری: با توجه به نتايج، افزايش آهن بدن، منجر به بهبود حافظه و تمرکز در زنان بالغی که مبتلا به کم خونی فقر آهن هستند می‌شود، ولی دلايل فيزيولوژيکی و روانشناختی آن نياز به مطالعه بيش‌تر دارد.