گونه شناسی خط مشی های دومنظوره سازی صنعت دفاعی ایران

هدف: در برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران بر استفاده از ظرفیت‌های مازاد صنعت دفاعی برای کمک به بخش صنعت غیردفاعی با عنوان «دومنظوره­سازی صنعت دفاعی» تأکید شده است. صنایع دفاعی ایران، یکی از بخش­های مولد و پیشرو در عرصه علم و فناوری پیشرفته است که هم­زمان به­صورت دومنظوره می­تواند به تولید محصولات و فناوری­های دفاعی و غیردفاعی اشتغال یابد. با این­حال، پرسش اصلی آن است که صنعت دفاعی در چه شرایطی و با چه خط­مشی­هایی می­تواند فعالیت در بخش صنعت غیردفاعی را تجربه کند؟ زیرا اگر نسخه این خط­مشی­ها بر سیاق ملاحظات علمی و عملی تعبیه نشده باشد، کماکان حضور صنعت دفاعی در بخش غیردفاعی، مؤثر نخواهد بود.طراحی/ روش‌شناسی/ رویکرد: در این پژوهش با رویکردی کیفی و استراتژی تحلیل تم، از طریق شناسایی الزامات و اقتضائات دومنظوره‌سازی صنعت دفاعی ایران، مدلی برای گونه­شناسی خط­مشی­های دومنظوره­سازی صنعت دفاعی به­عنوان راه­نمای عملی خط­مشی­گذاران این عرصه طراحی شده است.یافته­های پژوهش: یافته‌های پژوهش، مسیریابی از طریق عناصر دو مرحله شامل دلایل دومنظوره­سازی و عوامل جهت‌دهنده و مؤثر بر دومنظوره­سازی و با کاربرد ابزار ماتریس، خط­مشی‌هایی با عناوین یک­بارمصرف، اشاعه­ساز، قیدمحور، محافظه­کارانه و دائمی دومنظورسازی صنعت دفاعی را به­عنوان گونه‌های خط­مشی دومنظوره­سازی صنعت دفاعی ایران، شناسایی کرده است.محدودیت‌ها و پیامدها: نتایج این پژوهش می‌تواند در اسناد راهبردی دستگاه‌های مرتبط در خط مشی گذاری در این حوزه، گنجانده شود و مطابق با یافته‌های این پژوهش، خط مشی‌های دومنظوره‌سازی صنعت دفاعی ایران تدوین، اجرا و مورد ارزیابی قرار گیرد. بنابراین نیاز است در خصوص رویه اجرا و ارزیابی نیز مدل مناسبی ترسیم گردد.پیامدهای عملی: حرکت به سمت فضای شفافتر فعالیت اقتصادی و غیرنظامی صنایع دفاعی ایران و همچنین بهره برداری حداکثری، علمی و منطقی از ظرفیت‌های بخش دفاعی برای بخش غیردفاعی، دستاورد عملی این پژوهش است.ابتکار یا ارزش مقاله: سهم این پژوهش به لحاظ عملی موجب توانمندی خط­مشی­گذاران عمومی و به­ویژه مدیران صنایع دفاعی ایران در زمینه قابلیت­های خط­مشی­گذاری می­شود. به­لحاظ علمی نیز با این پژوهش، خلأ ناشی از کمبود پژوهش و مدل­سازی در زمینه فرآیند خط­مشی­گذاری صنعتی، به­ویژه خط­مشی در زمینه دومنظورگی صنایع دفاعی ایران، کاهش می‌یابد.