Preventief gezondheidsbeleid 2006-2018. Wat zijn de effecten en lessen?

De Nederlandse overheid wil dat minder mensen roken, (overmatig) alcohol gebruiken, overgewicht, diabetes of een depressie hebben en dat mensen meer bewegen. Tussen 2006 en 2018 zijn daarvoor meer dan 100 verschillende wettelijke maatregelen en landelijke activiteiten uitgevoerd. Al deze initiatieven samen hebben mensen er bewuster van gemaakt dat een gezonde leefstijl belangrijk is. Vooral de wettelijke maatregelen, zoals rookverboden en accijnzen, hebben ervoor gezorgd dat er in 2018 minder mensen rookten en overmatig alcohol dronken dan in 2006. De twee initiatieven Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG) en Sport en Bewegen in de Buurt hebben vermoedelijk de groei van het aantal mensen met overgewicht afgeremd. Het is minder duidelijk of het aantal mensen met diabetes en depressie door de initiatieven is afgenomen. Het is niet mogelijk om precies te bepalen hoe groot de effecten van de losse initiatieven zijn geweest. Verschillende initiatieven zijn namelijk tegelijk uitgevoerd tussen 2006 en 2018. Ook waren er allerlei maatschappelijke, culturele, sociale en politieke factoren die de ontwikkeling van leefstijl en het aantal mensen met diabetes en depressie hebben beinvloed. Denk aan het grotere aantal mensen dat een beweegmeter heeft. De effecten van deze ontwikkelingen en de initiatieven zijn niet uit elkaar te halen. Om meer te kunnen zeggen over de effecten zou elk initiatief vanaf het begin moeten worden onderzocht. Waarschijnlijk waren de positieve gezondheidseffecten groter geweest als er meer verschillende soorten maatregelen waren uitgevoerd, van voorlichting tot wet- en regelgeving. Verder kan meer worden bereikt als verschillende sectoren, binnen en buiten de gezondheidszorg, gezondheidsproblemen gezamenlijk aanpakken. Zo kan een gezondere leefomgeving de gezondheid verder verbeteren. Die maakt het makkelijker om gezonder te eten en meer te bewegen. Tot slot is het belangrijk dat de verschillende activiteiten lange tijd worden uitgevoerd om positieve gezondheidseffecten te krijgen. Dit blijkt uit een onderzoek van het RIVM, dat in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is uitgevoerd.