بررسی تأثیر بهینه سازی توأم توزیع آب و الگوی کشت بر درآمد کشاورزان (مطالعه موردی: شبکه قزوین)

بخش مهمی از اقتصاد کشور وابسته به بخش کشاورزی است. تغییر اقلیم، افزایش جمعیت و درنتیجه افزایش نیاز بخش‌های مختلف باعث کاهش ذخایر منابع آب برای بخش کشاورزی شده است. دشت قزوین یکی از دشت‌های حاصل‌خیز کشور است که از سال 1342 در فهرست دشت‌های ممنوعه به ثبت رسیده است. مقدار آب تخصیص داده‌شده به این دشت از سد طالقان از گذشته در حدود 255 میلیون مترمکعب بوده است که امروزه، مقدار تخصیص به حدود 120 میلیون مترمکعب در سال کاهش‌یافته است. بررسی الگوی کشت طی ده سال اخیر نشان می‌دهد ترکیب الگوی کشت، علی‌رغم کاهش آب تخصیص‌یافته، ثابت بوده است. ازاین‌رو کشاورزان برای جبران اقدام به برداشت غیرمجاز از چاه‌ها نموده‌اند که این موضوع باعث افت شدید سفره‌ آب‌ زیرزمینی شده است.در این مطالعه با هدف حفظ منابع آب زیرزمینی و تأمین معیشت کشاورزان، در ابتدا به بررسی درآمد بهره‌برداران شبکه در وضعیت تخصیص 255 و 120 میلیون مترمکعب در سال پرداخته‌شده است. سپس در قالب دو مدل شامل بهینه‌سازی توزیع آب و بهینه‌سازی هم‌زمان توزیع آب و الگوی کشت، درآمد بهره‌برداران بررسی‌شده است.نتایج نشان می‌دهد در صورت تخصیص 255 میلیون متر‌مکعب در سال، درآمد شبکه حدود 165 میلیارد تومان بوده که با کاهش تخصیص، درآمد شبکه به حدود 85 میلیارد تومان رسیده است. همچنین نتایج نشان می‌دهد در صورت توزیع بهینه آب در میان بهره‌برداران در وضعیت فعلی درآمد شبکه به حدود 110 میلیارد تومان و با بهینه‌سازی کامل، درآمد به 156 میلیارد تومان خواهد رسید.