LEJYONER HASTALIĞI VE ÇEVRESEL SÜRVEYANS

Lejyoner Hastaligi Legionella bakterisinin neden oldugu suyla bulasan bir hastaliktir. Bakterinin 59’dan fazla turu bulunmakta ve bu turlerden 30’u insanda enfeksiyona neden olmaktadir. Bakteri insanda uc onemli klinik tabloya yol acmaktadir. Bu tablolar Lejyoner Hastaligi, Pontiac Atesi ve Ekstrapulmoner Sendrom’dur. Bu tablolardan Leyjoner Hastaligi agir bir pnomoni tablosuna yol acmakta ve mortalitesi yuksek seyreden bir tabloya neden olabilmektedir. Hastaligin suyla bulasmasi koruyucu onlemlerin onemini arttirmaktadir. Ulkemizde 1996 yilindan bu yana Saglik Bakanligi tarafindan Lejyoner Hastaligi ile iliskili bir kontrol programi yurutulmektedir ve 2015 yilinda bir yasal duzenleme yapilmis, 2016 yilinda da hastalik ile ilgili bir rehber yayimlanmistir. Yapilan duzenlemelerle gerek rutin koruyucu onlemler gerekse de vaka surveyansi ile cevresel surveyans esaslari belirlenmis ve yukumlulukler getirilmistir. Saglik Bakanligi tarafindan yayimlanan Yonetmelik ve Rehber (Lejyoner Hastaligi Kontrol Usul ve Esaslari Hakkinda Yonetmelik, Lejyoner Hastaligi Kontrol Programi Rehberi) hastaneler de dâhil olmak uzere Lejyoner Hastaligi acisindan riskli mekân ve alan olarak degerlendirilen yerlere yeni yukumlulukler getirmistir. Bu kapsamda surecin surveyans ve denetleme acisindan en onemli birimi Il Saglik Mudurlugu’dur. Il saglik mudurluklerinin basta bulasici hastaliklar ve cevre sagligi birimleri olmak uzere ilgili birimleri rutin koruyucu onlemlerin denetiminden vaka ve cevresel surveyansa, egitimlerden su numunelerinin alinmasina kadar bircok gorevi yerine getirmekle yukumlu kilinmistir. Lejyoner Hastaligi’nda cevresel surveyans hastaliga neden olan kontamine su kaynaginin arastirilmasini esas almaktadir. Burada vaka surevyansini destekler bir bicimde vakanin bulas kaynagi olabilecek su kaynaklari incelemeye alinmaktadir. Bu amacla tespit edilen vaka ile iliski olabilecegi ongorulen mekânlarda (otel, motel, kaplica, hastane, ev, isyeri, alisveris merkezi vb) su incelemesi yapilmaktadir. Hastalik Kontrol Rehberi’ne gore epidemiyolojik baglantisi tespit edilen mekânlara cevresel surveyans kapsaminda uc kez gidilerek cesitli aktiviteler gerceklestirilmektedir. Ilk inceleme bildirimi takiben 24-48 saat icerisinde, ikinci inceleme ilgili mekânlarda dekontaminasyon islemleri baslatildiktan 24 saat sonra, ucuncu inceleme ise ilk inceleme sonrasinda en gec 15 gun icinde yapilmaktadir. Basta halk sagligi uzmanlari olmak uzere saglik personelinin ve saha calisanlarinin basta cevresel surveyans olmak uzere Lejyoner Hastaligi ile ilgili bilgilerini arttirmasi ulkemizde hastaligin kontrolu cabalarina katki sunacaktir. Bu acidan sahada calisan halk sagligi uzmanlarinin Lejyoner Hastaligi ve surveyansi ile ilgili bilgi ve becerilerini arttirmalari ve gelistirmeleri yeni olusan bir ihtiyac olarak dikkati cekmektedir. Bu amacla gerek halk sagligi kongrelerinde gerekse de uzmanlik dernegi egitim faaliyetlerinde bu alanla ilgili etkinlikler arttirilmalidir. Bu ihtiyactan yola cikarak bu bildiride Lejyoner Hastaligi’nin genel ozelliklerine deginilmekte ve cevresel surveyans hakkinda bilgi verilmesi amaclanmaktadir.