اثر تنش خشکی و کود نیتروژنه آغازگر بر خصوصیات ریشه و عملکرد چهار ژنوتیپ نخود (Cicer arietinum L.)

تنش خشکی از مهمترین عوامل کاهش دهنده‏ رشد ریشه و اندام‌های هوایی‌ و عملکرد دانه در گیاهان زراعی می‏باشد. این تحقیق به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کود نیتروژن آغازگر بر روی خصوصیات ریشه و عملکرد دانه چهار ژنوتیپ نخود انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آبیاری شامل شاهد (آبیاری کامل)، آبیاری محدود (آبیاری در زمان کاشت و اوایل گلدهی) و تنش خشکی شدید (بدون آبیاری) در کرت‏های اصلی قرار گرفتند. تیمارهای کود نیتروژن (25 کیلوگرم در هکتار) و رقم شامل (شاهد) همراه با چهار رقم نخود آزاد، هاشم، ILC482 و رقم محلی بیونیج بصورت فاکتوریل در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر تنش رطوبتی بر روی تعداد ریشه‏های فرعی، طول کل ریشه‏ها، طول ریشه‏های اصلی، حجم ریشه‏ها، وزن خشک ریشه‏ها، نسبت ریشه به ساقه، تعداد گره، تراکم طول ریشه‏ها و عملکرد دانه معنی‏دار شد. اثر تیمار کود نیتروژن فقط روی وزن خشک ریشه‏ها، نسبت ریشه به ساقه، تعداد گره‌ها و عملکرد دانه معنی‏دار شد. بین ارقام نیز برای کلیه صفات بجز تراکم طول ریشه‏ها در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی‏دار وجود داشت. با افزایش شدت تنش خشکی تمامی خصوصیات ریشه به جز نسبت ریشه به ساقه کاهش یافت. افزایش نسبت ریشه به ساقه در شرایط تنش خشکی می‏تواند گیاه را از کم‏آبی حفظ کند. با افزایش تنش خشکی و عدم مصرف کود نیتروژن عملکرد دانه کاهش یافت. رقم بیونیج در شرایط تنش شدید و عدم مصرف کود نیتروژن دارای بیشترین عملکرد دانه بود و بیشترین تعداد گره و همچنین بیشترین حجم ریشه و وزن ریشه مربوط به این رقم بود که از این نظر نسبت به سایر ارقام برتری داشت.