تحلیل عملکرد روشهای هیدرولوژیکی و داده-مبنا در برآورد میزان رسوب معلق

برآورد بار رسوبی رودخانه‌ها از مهمترین چالش‌های مهندسین آب محسوب می‌شود. مدل‌های داده مبنا به‌عنوان یک جایگزین برای روش‌های هیدرولوژیکی در محاسبات مربوط به تخمین رسوب مطرح هستند. هدف پژوهش حاضر مقایسه عملکرد و دقت روش‌های هیدرولوژیکی و داده- مبنا در برآورد میزان رسوب معلق می‌باشد. بدین منظور داده‌های دبی و رسوب در بازه زمانی 20 ساله (1399-1380) جمع‌آوری و سپس میزان رسوب معلق ایستگاه هیدرومتری باغ کلایه بر روی رودخانه الموت در استان قزوین برآورد شد. در این پژوهش از روش‌های هیدرولوژیکی شامل منحنی سنجه رسوب، فائو و روش اصلاح‌گر و روش‌های داده-مبنای برنامه-ریزی بیان ژن، یادگیری بر پایه نمونه K و رگرسیون خطی استفاده شد. عملکرد روش‌های مذکور با معیارهای ضریب همبستگی، ریشه نسبی خطای میانگین مربع و نش ساتکلیف مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که به ترتیب روش یادگیری بر پایه نمونه K با معیارهای ارزیابی 94/0 R=، 29/0= RRMSE و 24/0= NSو روش برنامه‌ریزی بیان ژن با 85/0 R=، 59/0= RRMSE و 65/0= NS رسوب معلق را با دقت بیشتری نسبت به سایر روش‌های مورد مطالعه برآورد کرده است. بدین ترتیب برتری روش‌های داده-مبنا در برآورد میزان رسوب معلق در منطقه مورد مطالعه به اثبات رسید. از این‌روی استفاده از روش‌های داده-مبنا به‌عنوان رقیب و جایگزین روش‌های هیدرولوژیکی برای تخمین میزان رسوب معلق در مناطقی شبیه با منطقه مورد مطالعه توصیه می‌شود.