بررسی تغییرات بلند مدت جت سطوح پایین در روی دشت کویر

در این مطالعه توزیع منطقه­ای و ویژگی‌های جت سطوح پایین (LLJ) در منطقه کویر مرکزی واقع در جنوب رشته کوه البرز شامل گستره افقی و قائم و تغییرات زمانی آن بررسی شده است. علاوه بر این سازوکارهای مختلف شکل­گیری جت سطوح پایین (LLJ) بررسی شده و ویژگی‌های  LLJروی دشت کویر و شباهت‌های آن با سایر پدیده­های مشابه در شرق و جنوب‌غرب کشور مقایسه شده است. در پژوهش حاضر از داده‌های بازتحلیل ERA-Interim (ERA-I) برای بازه زمانی 1979-2017 استفاده شده است. با استفاده از داده‌های مشاهداتی داده‌های بازتحلیل از نظر کیفی ارزیابی و ملاحظات به‌کارگیری داده‌های بازتحلیل برای مطالعه  LLJ در شبکه منظم ارائه شده است. با به‌کارگیری شاخص‌های مرتبط با تغییرات زمانی و تغییرات قائم (نیم‌رخ) سرعت باد در محور جت و با استفاده از داده‌های بازتحلیل، ابزاری تهیه شد که ضمن آشکارسازی  LLJدر هر نقطه از شبکه دامنه مورد مطالعه روی کویر مرکزی، میانگین بلند‌مدت (1979-2017) فصلی و ماهیانه سرعت باد در محور جت برایماه‌های تابستان محاسبه و تعیین شود. نوسان شبانه‌روزی جت با استفاده از داده‌های بازتحلیل نشان می­دهد که مطابق تعریف بلکادر (1957) جت روی کویر مرکزی جزء دسته LLJها طبقه‌بندی می­شود و بررسی ساختار افقی و قائم نشان می‌دهد که محور جت (سرعت بیشینه باد) در ارتفاع حدود 850 میلی‌بار قرار می­گیرد و بر اساس داده‌های مورد استفاده با تفکیک زمانی 6 ساعت، بیشینه و کمینه سرعت باد در این تراز به‌ترتیب در ساعت UTC 00 و UTC 12 است که علت اصلی آن تشکیل وارونگی دما در لایه­های زیرین جو در هنگام شب و کاهش قابل‌ملاحظه نیروی اصطکاک سطحی و همچنین از بین رفتن تلاطم گرمایی ناشی از خورشید در هنگام شب در لایه‌های زیرین جو است. میانگین سرعت باد در محور جت در ماه ژوئن بیشینه و در ماه اوت کمینه است. زمین بررسی موردی ساختار قائم شیو دمای پتانسیلی و چینش باد نشان داد که انتقال تکانه از محور جت به سطح زمین سبب خیزش گردوخاک در مناطق مستعد کویر و انتقال آن به شهرهای حاشیه­ای کویر مانند تهران، قم و کاشان می­شود.