مطالعه ساختار، ویژگی های تکنیکی و زمینه های تاریخی ساخت بنای گنبدقابوس

معماری ایران در طول حیات خود دستاوردهای بزرگ و شاه‌کارهای ارزش‌مند بسیاری داشته است؛ برپایی تالارهای ستوندار وسیع، ابداع و گسترش شیوه برپایی پوشش‌های گنبدی بر فضاهای‌ چهارگوش، توانایی فوق‌العاده در اجرای طاق‌های عظیم، بدون استفاده از داربست و ساخت بناها و مجموعه‌های فوق‌العاده از این جمله است. دستاوردها مزبور تا حدودی مورد مطالعه قرار گرفته و به جهانیان معرفی شده است، با این‌حال با توجه به این حقیقت که معماران و استادکاران ایرانی در طول تاریخ مدارک نوشتاری و اسناد و نقشه‌ها و طرح‌های نادری از خود به‌جای گذاشته‌اند و مطالعات دقیق فنی بر روی بسیاری از آثار برجای مانده صورت نگرفته، لذا در ارتباط با جزییات طراحی، اجرا، تزیین و نیز زمینه‌های تاریخی و فرهنگی خلق آثار معماری، اطلاعات ناچیزی وجود دارد. یکی از شاخص‌ترین بناها که به‌طور شایسته مورد مطالعه قرار نگرفته، گنبدقابوس است که با وجود گذشت بیش از هزار سال و عوامل مخرب طبیعی و انسانی، با تعمیرات جزیی سربلند و استوار ایستاده است. ثبت جهانی این بنا[1]، مطالعه همه جانبه و دقیق‌تر آن‌را ضروری می‌سازد. در این پژوهش تلاش می‌شود، ضمن معرفی علمی بنای گنبدقابوس، زمینه‌های فرهنگی و تاریخی ساخت آن، منشاء احتمالی معماری آن، اصول و قوانین حاکم بر طراحی، تکنیک‌ها و تمهیدات معماری خاصی که ماندگاری طولانی مدت بنا را موجب شده، مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. [1]. بنای گنبدقابوس در سال 1310 و به‌شماره 86 به ثبت ملی رسیده و در سال 2012 و جلسه سی‌وششم سازمان یونسکو با شماره 1398 ثبت جهانی شده است.