İZMİR İLİNDE BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA OBEZİTE SIKLIĞI

Giris-Amac: Obezite sikligi tum dunyada oldugu gibi ulkemizde de hizla artmaktadir. Obezite ve obeziteyle iliskili hastaliklarin onlenmesinde koruyucu saglik hizmetleri buyuk onem tasimaktadir. Obezitenin onlenmesinde ve tedavisinde etkin bir rol oynamasi gereken birinci basamak saglik calisanlarinin oncelikle kendi sagliklarina dikkat etmeleri ve saglik durumlarini etkileyen faktorlerin farkinda olmalari cok onemlidir. Bu calisma; birinci basamak saglik calisanlarinda obezite sikliginin saptanmasi amaci ile yapilmistir. Gerec-Yontem: Calisma kesitsel tiptedir. Saglik Bakanligi tarafindan “Turkiye Saglikli Beslenme ve Hareketli Hayat Programi” hazirlanmistir. Bu program kapsaminda Izmir Halk Sagligi Mudurlugu bunyesindeki ASM, TSM ve bagli kurumlardaki birinci basamak saglik calisanlarinin obesite sikligini belirlemek amaciyla meslek, yas, boy, kilo, bel ve kalca cevresi olcum bilgileri istenmis, Beden Kitle Indeksleri (BKI) hesaplanmistir. Calisma oncesi TSM’ lere, “Antropometrik Olcumler Ve Olcum Teknikleri”, ile ilgili bilgi notlari gonderilerek, olcum icin gereken bilgiler tazelenmistir. Veriler gonulluluk esasiyla Ocak-Haziran 2012 tarihleri arasinda toplanmistir. Orneklem secilmemis evrenin tumune ulasilmaya calisilmistir. 1133 Aile Hekimi (AH), 1106 Aile Sagligi Elemani (ASE), 1569 Toplum Sagligi Merkezi (TSM) calisanindan toplam 3014 saglik calisani (Katilim orani %79.2) calismaya katilmistir. Verilerin analizinde; kategorik degiskenler yuzde olarak, surekli degiskenler ortalama±standart sapma olarak verilmistir. Kategorik degiskenlerin karsilastirilmasinda Ki-kare testi, surekli degiskenlerin karsilastirilmasinda t testi kullanilmistir. Istatistiksel analizler SPSS 11.5 istatistik programi ile gerceklestirilmistir. Bulgular: Saglik calisanlarinin %64,7’si kadin (n=1950), %35,3’u  (n=1063) erkektir. Calisanlarin yas ortalamasi 40.71±8.30 yil, boy uzunlugu 1,66 ±0.08 m,vucut agirligi 71.40±14.73 kg, bel cevresi 86,77±13.40 cm, kalca cevresi 101,49±8.70 cm ve BKI ortalamasi 25,56±4.13 kg/m2 olarak tespit edilmistir. Cinsiyete gore yas, boy uzunlugu, vucut agirligi, bel cevresi, kalca cevresi ve BKI degerleri acisindan erkek calisanlarin daha yuksek degerlere sahip oldugu ve cinsiyetler arasindaki farkin istatistiksel olarak onemli oldugu saptanmistir (p=0.000). Toplamda saglik calisanlarinin %2’sinin (n=59) zayif, %45.4’unun (n=1369) normal, %39.1’inin (n=1178) fazla kilolu, %13.5’inin (n=407) obez oldugu gozlenmistir. Erkek calisanlarda fazla kiloluluk ve obezite gorulme sikliginin (sirasiyla %55.8 , %18.0) kadinlara gore ( sirasiyla %30.0, %11.1) onemli oranda daha yuksek oldugu saptanmistir (p=0.000). Yasa gore BKI’ne bakildiginda, fazla kilolu ve obez saglik calisanlarinin en az (sirasiyla %29.5, %8.4)  39 ve alti yas grubunda, en fazla ( sirasiyla %53.1, %19.2) 50 ve uzeri yas grubunda oldugu yasla birlikte fazla kiloluk ve obezite oranlarinin arttigi gozlenmistir(p=0.000). Meslek gruplarina gore BKI’ne bakildiginda, hekimlerde fazla kiloluk ve obezite sikliginin (sirasiyla %46.4, %18.5) ebe ve hemsirelere gore (sirasiyla %32.2, %9.0)  onemli oranda daha yuksek oldugu belirlenmistir (p=0.000).  Bel cevresi olcumu degerlendirildiginde, abdominal obezite sikligi (bel cevresi kalinliginin erkeklerde ≥102cm kadinlarda ≥88 cm ) tum saglik calisanlari icin %14.1 bulunmustur. Bu oran erkelerde kadinlara gore daha yuksek saptanmistir. (%14.4 ve %10.8) (p=0.000) Sonuc-Oneriler: Calismada erkeklerde,50 ve uzeri yas grubunda ve hekimlerde fazla kiloluk ve obezite sikligi daha yuksek saptanmistir. Is yogunluguna ve strese bagli olarak sagliksiz beslenme aliskanliklari edinen ve hareketsiz yasam tarzini benimseyen saglik calisanlarina yonelik gereksinimleri dogrultusunda dogru beslenme aliskanliklarinin kazandirilmasi ve cesitli fiziksel aktivite programlarinin uygulanmasi; obezitenin onlenmesinde ve tedavisinde onemli gorevler ustlenen saglik calisanlarinin yasam kalitesinin ve suresinin arttirilmasina olumlu yonde katki saglayacaktir. Anahtar sozcukler: Obezite, saglik calisani, beden kitle indeksi