ارزیابی و مقایسه محتوای فنل و عملکرد ضداکسیدانی در 80 جمعیت متعلق به گیاه دارویی 'Prangos spp.

جاشیر (Prangos spp.)گیاهی دارویی و بومی برخی نواحی ایران است که در طب سنتی در درمان بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می­گیرد. این تحقیق به­منظور بررسی محتوای فنل و فعالیت آنتی­اکسیدانی اندام­های هوایی در مرحله گلدهی از 80 جمعیت متعلق به هفت گونه P. hausslmechtii، P. lophoptera، P. corymbosa، P. uloptera، P. acaulis،  P. platychloenaو P. ferulacea در بهار و تابستان 1397 در شش استان لرستان، اصفهان، فارس، خوزستان، کهگیلویه­ و بویراحمد و چهار­محال ­و ­بختیاری به­صورت طرح بلوک­های کامل تصادفی انجام شد. بعد از تهیه عصاره متانولی اندام هوایی به روش خیساندن، فنل کل و فعالیت ضداکسیدانی عصاره به­ترتیب به روش فولین سیکالتو و دی فنیل پیکریل هیدرازیل (DPPH) اندازه‌گیری شد. برای تجزیه و تحلیل آماری از تجزیه واریانس و برای مقایسه میانگین­ها از آزمون دانکن استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که بین جمعیت­ها و گونه‌های مختلف جنس جاشیر به لحاظ میزان فنل کل و فعالیت آنتی­اکسیدانتی تفاوت وجود دارد. میزان فنل کل عصاره متانولی اندام­ هوایی 80 جمعیت متعلق به هفت گونه جنس جاشیر بین 59/17 تا 76/1 میلی‌گرم گالیک­اسید در گرم عصاره و ظرفیت ضداکسیدانی آن­ها بین 77/61 تا 2/96 درصد متغیر بود. بیشترین میزان فنل کل و نیز فعالیت ضداکسیدانی در عصاره اندام­های هوایی جنس جاشیر متعلق به جمعیت­های 5 (از گونه P. acaulis) و 48 (از گونه P. platychloena)و کمترین میزان در جمعیت­های 80 (از گونه P. platychloena)و 36 (از گونهP. platychloena) مشاهده شد. در بین هفت گونه جنس جاشیر بیشترین میزان فنل کل و فعالیت ضداکسیدانی در گونه­های P. ulopteraوP. acaulisیافت شد. با توجه به خاصیت بالای آنتی‌اکسیدانی گیاهان جنس جاشیر و همچنین به‌دلیل خطرات سرطان‌زایی آنتی‌اکسیدان‌های مصنوعی پیشنهاد می‌گردد گونه­های مختلف این جنس مخصوصا گونه­های P. ulopteraوP. acaulis به‌عنوان جایگزینی مناسب بجای مواد نگه‌دارنده استفاده شوند. به‌طوری­که می‌توان از آن‌ها به‌عنوان منابع غنی و در دسترس، در صنایع غذایی و داروسازی استفاده کرد.