Pozycja ustrojowa Prezydenta RP w Konstytucji z 1997 r. a jego kompetencje w stosunkach zewnętrznych

CEL NAUKOWY: Celem artykulu jest charakterystyka przeobrazen kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w sferze stosunkow zewnetrznych panstwa od nowelizacji Konstytucji PRL z kwietnia 1989 r. poprzez uregulowania Malej Konstytucji z 1992 r. po ujecie tych uprawnien w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. oraz poźniejszą ewolucje praktyki. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Przywrocenie instytucji Prezydenta Rzeczypospolitej w wyniku nowelizacji Konstytucji z 1989 r. doprowadzilo do przejecia przez ten organ klasycznych kompetencji glowy panstwa w relacjach zewnetrznych (glownie o charakterze symbolicznym i protokolarnym). Wprowadzenie(w 1990 r.) bezpośrednich i powszechnych wyborow wzmocnilo pozycje Prezydenta. W nastepstwie tej zmiany, popartej politycznymi aspiracjami, Ustawa konstytucyjna z 17 października 1992 r. (Mala Konstytucja) przypisala Prezydentowi RP atrybut „ogolnego kierownictwa” w sferze stosunkow zewnetrznych. Jednocześnie prowadzenie polityki zagranicznej uczynila – co do zasady – domeną rządu. Konstytucja 1997 r. petryfikowala dualizm oddzialywania na stosunki zewnetrzne panstwa. Prezydentowi przypisala role „najwyzszego przedstawiciela panstwa”. Doprecyzowala zarazem – i to ograniczająco (w art.133.1) – jego kompetencje w tej sferze. Nalozyla tez na Prezydenta powinnośc wspoldzialania z Prezesem Rady Ministrow i ministrem wlaściwym ds. zagranicznych. Autorzy posluzyli sie metodą jezykowo‑semantycznej wykladni aktow konstytucyjnych, zaś przy analizie dokumentacji prac Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego – metodami stosowanymi w historii prawa. Przy interpretacji przeobrazen praktyki ustrojowej wykorzystali dorobek metodyczny analizy systemowej. PROCES WYWODU: Po przedstawieniu ewolucji konstytucyjnych uprawnien Prezydenta RP w sferze stosunkow zewnetrznych w latach 1989-1997 autorzy wskazali na ustrojowe konsekwencje ich uszczuplenia w Konstytucji z 1997 r., a jednocześnie – na nastepstwa wywierania wplywu na relacje zewnetrzne panstwa przez dwa organy wladzy wykonawczej o zroznicowanej legitymizacji wyborczej. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza potwierdza wystepowanie dwuośrodkowego mechanizmu oddzialywania na relacje zewnetrzne Rzeczypospolitej, przy jednoczesnym domniemywaniu wlaściwości Rady Ministrow w zakresie prowadzenia polityki zagranicznej. Sytuacja ta sprzyja rownowazeniu nietozsamych zapatrywan na kierunki oraz sposob ksztaltowania stosunkow zewnetrznych. Z drugiej strony – zwlaszcza w okresach kohabitacji – moze sie okazac konfliktogenna; sprzyja generowaniu niespojności w oddzialywaniach na relacje z innymi panstwami, z Unią Europejską oraz organizacjami miedzynarodowymi. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Unormowania uprawnien Prezydenta oraz Rady Ministrow w sferze stosunkow zewnetrznych sklaniają – w świetle doświadczen dwudziestolecia (1997-2017) – do dokonania ich rewizji pod kątem eliminacji odcinkowego „pokrywania” sie pol aktywności oraz uściślenia funkcji kazdego z wymienionych organow. Zdefiniowanym konstytucyjnie funkcjom winny ściślej odpowiadac kompetencje obu organow. Poządane jest nadto doprecyzowanie form ich wspoldzialania (nakazanego w art. 133 ust. 3 Konstytucji) oraz uściślenie zakresow odpowiedzialności (takze w relacjach z instytucjami Unii Europejskiej).