Post- Panoptikon Çağı: Gözetimin Dijitalleşmesi ve Çevrimiçi Kimliğin Gizliliği Üzerine Bir Analiz

Gozetim, insanlik tarihi boyunca bir guc ve iktidar araci olmustur. Agirlikli olarak Bentham ve Foucault ile anilan Panoptikon, gozetim olgusu ile en cok anilan tasarim olup pek cok teorisyenin ilgisini cekmis ve cekmektedir. Panoptikon’dan yola cikarak zaman icerinde Super-panoptikon, Sinoptikon, Omniptikon, Katoptikon gibi pek cok terim de yazina girmis, gozetim calismalari yillar icinde cok daha fazla zenginlik kazanmistir. Dijital iletisim araclarinin gun gectikce insan hayatina daha cok girdigi post-panoptikon caginda bu araclarin kullanimi vasitasi ile yapilan gozetim zaman zaman temel hak ve ozgurlukleri de tehdit eder duruma gelmistir. Cogu insanin zaman zaman bilincsizce ve cogu zaman gonullu olarak gozetleyenlere teslim ettigi veriler insanlarin sadece kendi mahremiyetlerini ve guvenliklerini degil icinde bulunduklari toplumlari da tehdit edebilmektedir. Bu tehditlerin basinda ayrimcilik, dislama, zorlama, edilgenlestirme ve korku ve guvensizligin gittikce artmasi sayilabilir. Gerek politika yapicilar gerekse isletmeler tarafindan yapilan gozetim yeni bir tur gelir araci yaratmistir ki o da “veri”dir. Gozetleme kapitalizminde veri artik yeni bir para birimidir. Veri, alinabilir, satilabilir, deger kazanabilir ya da kaybedebilir, yatirim ve ticareti yapilabilir bir varlik haline gelmistir. Bu calisma, Panoptikon analojisi uzerinden, dijital iletisim araclari vasitasi ile hangi verinin ne sekilde elde edildigi ve hangi amaclarla kullanildigi, dijital gozetlemenin siradan insanlar ve genel olarak toplumsal yapi icin nasil tehdit olusturabildigini farkli ornekler ve vakalar ile destekleyerek incelemeyi amaclamaktadir.