Ruimte en gezondheid, een vanzelfsprekende combinatie? : Een verkenning naar de relatie tussen ruimtelijke ordening en gezondheid vanuit het ruimtelijk, milieu- en volksgezondheidsdomein

Al lange tijd wordt geprobeerd de gezondheid te verbeteren via de inrichting van de leefomgeving. Een tijdje was die aandacht er wat minder, maar hij neemt nu weer toe. Voor een slimme en gezonde ruimtelijke inrichting is een goede samenwerking nodig tussen professionals uit de 'domeinen' van het ruimtelijk ontwerp, het milieu en de volksgezondheid. Uit een verkenning over de relatie tussen deze drie domeinen blijkt dat professionals veel meer van elkaars kennis en kunde kunnen profiteren dan ze nu doen. Door de kennis te bundelen, te delen en te vertalen naar de praktijk, krijgen de domeinen beter inzicht in elkaars achtergrond, drijfveren en belangen. Platforms waarin alle domeinen vertegenwoordigd zijn, zoals het Platform Gezond Ontwerp, kunnen daarbij ondersteunen. Gelijksoortige ontwikkelingen De drie domeinen hebben al lange tijd veel met elkaar gemeen. Zo is bij alle een accentverschuiving te zien van maatregelen die risico's beperken (gezondheidsbescherming) naar maatregelen die mensen aanzetten tot gezond gedrag (gezondheidsbevordering). Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van een landelijk aangestuurd beleid (top- down) naar een actieve rol van mensen om meer regie op hun gezondheid en leefomgeving te krijgen (bottom-up). Weten wat werkt Verder is het belangrijk te weten welke maatregel of welk beleid 'werkt'. Ondanks de vele praktijkvoorbeelden zijn de effecten van de stedenbouwkundige structuur op gezondheid en welzijn nog maar weinig onderzocht. De drie domeinen blijken bovendien allemaal verschillend naar de effectiviteit van maatregelen en beleid te kijken. Het ruimtelijk domein bijvoorbeeld werkt vooral op basis van ervaringen van de ruimtelijk ontwerper en niet zozeer op basis van 'bewezen effectiviteit' (evidence-based). In de volksgezondheid staat vaak juist de evidencebased benadering centraal. Inzicht in de effectiviteit van maatregelen kan worden vergroot door inzichten hierover uit de drie domeinen bij elkaar te brengen en het effect van ruimtelijke ingrepen als standaard onderdeel van het proces te evalueren. Onder andere het beoordelingssysteem voor de kwaliteit en effectiviteit van leefstijlinterventies van het Centrum voor Gezond Leven (CGL) en partners kan daarbij helpen. De verkenning is uitgevoerd door het RIVM in samenwerking met TU Eindhoven voor het Planbureau van de Leefomgeving.