تأثیر تنش گرمای انتهای فصل بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات مورفو-فنولوژیک ژنوتیپهای جو (Hordeum vulgare L.) در شرایط آب و هوایی اهواز

گرمای انتهای فصل گسترده­ترین نوع تنش گرمایی در جهان است. به­منظور بررسی تأثیر تنش گرمای انتهای فصل بر جو، آزمایشی در دو شرایط عادی (نرمال) و تنش گرما روی ده ژنوتیپ جو شامل ژنوتیپ­های دو­ ردیفة ماهور، خرم، نیمروز، آبیدر و ژنوتیپ‌های شش­ ردیفة یوسف، ریحان 03، ایذه، زهک، نصرت و جنوب در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. نتایج نشان داد که تنش گرما باعث کاهش معنی‏دار صفات گذارشناختی (فنولوژیک) شامل شمار روز از کاشت تا سنبله‏دهی (38درصد) و شمار روز از کاشت تا رسیدگی (34درصد)، صفات ساختار ظاهری (مورفولوژیک) شامل ارتفاع بوته (47درصد)، طول ساق گل یا پدانکل (36درصد) و عملکرد زیست‌توده یا ‏بیولوژیک (52درصد) و صفات مرتبط با عملکرد دانه شامل طول سنبلة بدون ­ریشک (21درصد)، شمار سنبلچه در سنبله (31درصد)، شمار دانه در سنبله (36درصد)، وزن هزاردانه (7درصد)، شاخص­ برداشت (7درصد) و عملکرد دانه (42درصد) شد. در شرایط عادی ژنوتیپ یوسف با میانگین 4/5 تن در هکتار و در شرایط تنش ژنوتیپ‌های جنوب و ریحان03 با میانگین 4/3 تن در هکتار، بیشترین میزان عملکرد و ژنوتیپ آبیدر در هر دو شرایط کمترین میزان عملکرد را به خود اختصاص دادند. در این تحقیق شاخص برداشت بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط تنش (01/0≥P، 77/0=r) و در شرایط عادی (01/0≥P، 91/0=r) نشان داد. این موضوع بر کارایی این صفت برای ارزیابی ژنوتیپ‌ها در بررسی‌های تنش گرما تأکید دارد. به‌طورکلی ژنوتیپ­های شش­ردیفة جو ازنظر بیشتر صفات موردبررسی از ژنوتیپ‌های چهار ردیفه برتر بودند و عملکرد دانة بالاتری در هر دو شرایط عادی و تنش نشان دادند.