تحلیل نقش عوامل محیط طبیعی در نظام استقرار سکونتگاههای باستانی ( نمونه موردی: محوطههای عصر آهن 3 دشت مهاباد)

ارزیابی نقش عوامل طبیعی در مکان‌گزینی سکونت‌گاه‌های باستانی به شناخت و درک ما از نحوه‌ی شکل‌گیری و پراکنش این زیست‌گاه‌ها یاری می‌رساند. پژوهش حاضر باهدف شناخت، ارزیابی و درک تأثیر عوامل طبیعی در توزیع زیستگاه‌های باستانی و تعیین میزان ارتباط میان انسان و محیط او در محدوده‌ی بخش مرکزی این شهرستان انجام‌گرفته است. این تحقیق از نوع کاربردی و با روش بررسی توصیفی - تحلیلی می‌باشد. در این پژوهش جهت تحلیل‌های لازم از نرم‌افزارهای Arc GIS،SPSS وExpert Choice بهره‌گیری شده است و سکونت‌گاه‌های باستانی از دوران عصر آهن ۳ (800 – 550 پ.م ) منطقه نسبت به مهم‌ترین عوامل زیست‌محیطی شامل دسترسی به منابع آب، ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهت شیب زمین، پوشش گیاهی، خاک، کاربری زمین، لندفرم و آب‌وهوا که تأثیرگذار در شکل‌دهی و توزیع فضایی زیستگاه‌های انسانی هستند، موردبررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان داد که بین تمام عوامل مذکور با توزیع فضایی سکونتگاه‌های انسانی عصر آهن 3 همبستگی قوی وجود دارد؛ به گونه‌ای که شدت همبستگی برای تمامی عوامل عددی بین 50/0 تا 1 بوده است، که حاکی از همبستگی قوی بین عوامل محیطی با توزیع فضایی سکونتگاه‌ها است. همچنین طبق نظر متخصصین و کارشناسان به ترتیب دسترسی به منابع آب، پوشش گیاهی، لندفرم، آب و هوا، کاربری اراضی، خاک، ارتفاع، شیب زمین و جهت شیب زمین به ترتیب بیشترین تا کمترین تاثیر را در توزیع فضایی سکونتگاه‌های باستانی در دشت مهاباد داشته‌اند.