Landbouw en de KRW-opgave voor nutriënten in regionale wateren : het aandeel van landbouw in de KRW-opgave, de kosten van enkele maatregelen en de effecten ervan op de uit- en afspoeling uit landbouwgronden

Het doel van de Europese Kaderrichtlijn Water is duurzame bescherming van ecosystemen en watervoorraden. Een deel van de regionale waterlichamen voldoet nog niet aan de normen voor stikstof- en fosforconcentraties die behoren bij een goede ecologische toestand. Om af te wegen welke maatregelen kunnen bijdragen aan het realiseren van de KRW-doelen, is inzicht nodig in de herkomst van stikstof en fosfor in het oppervlaktewater. In dit onderzoek is het aandeel van de landbouw in de overschrijding van de normen voor de stikstof- en de fosforconcentratie in regionale waterlichamen berekend met modellen. In deze analyse zijn verschillende brontermen onderscheiden die niet afzonderlijk te meten zijn (kwel, nalevering bodem, na-ijling uit overschotten in het verleden) en alleen met modellen zijn te berekenen. Vervolgens zijn van een viertal maatregelen (vervanging uitspoelingsgevoelige gewassen in het zuidelijke zandgebied, bodemverbetering, verbetering nutrientenbenutting en drainage) de effecten op de uit- en afspoeling van stikstof en fosfor geschat. Ook zijn gevolgen voor het gebiedsgemiddelde financieel saldo geschat. Om te voldoen aan de normen voor stikstof- en fosforconcentraties in regionale waterlichamen, moet de uit- en afspoeling uit landbouwgronden landelijk gemiddeld met respectievelijk 12─17% en 12–38% worden verminderd, afhankelijk van de wijze waarop de uit- en afspoeling wordt vertaald naar een aandeel in de overschrijding van de concentratienormen. Tussen regio’s doen zich grote verschillen voor. Door een combinatie van de doorgerekende maatregelen lijkt in de zandgebieden een groot deel van de opgave voor reductie van de stikstofuitspoeling gerealiseerd te kunnen worden, terwijl de opgave voor het reduceren van de uit- en afspoeling van fosfor slechts voor een klein deel gerealiseerd kan worden met deze maatregelen. Voor fosfor zijn andere en/of aanvullende maatregelen nodig die voorkomen dat de opgehoopte voorraad fosfaat in de bovengrond kan uitspoelen naar het oppervlaktewater en/of maatregelen met een zuiverende werking in het oppervlaktewater.