بررسی عوامل موثر بر مشارکت مردمی و پیشبینی پذیرش مردمی سناریوهای مدیریت پوششگیاهی حوضه حبلهرود

در این مقاله، به پژوهش انجام شده برای بررسی عوامل موثر بر مشارکت مردمی در طرح‌­های آبخیزداری و پیش‌بینی سطح پذیرش مردمی از سناریوهای مدیریت پوشش­گیاهی در حوضه رودخانه حبله‌­رود پرداخته می­‌شود. رودخانه حبله‌­رود در استان­‌های سمنان و تهران قرار گرفته و از جمله حوضه­‌های بین استانی در سطح کشور است. سناریوهای مدیریتی مورد بررسی شامل وضع موجود، تراس­‌بندی، تاغ‌­کاری، پوشش­‌گیاهی جوامع رودخانه، علوفه‌­کاری، کپه­‌کاری، کنتورفارو، درخت‌کاری، قرق، بذرپاشی، بذرکاری، باغ­کاری و اگروفارستری هستند. طی مصاحبه حضوری با بهره‌­برداران حوضه، برای هر فرد به تفکیک پرسشنامه‌­ای تکمیل شد. روایی و پایایی پرسشنامه­‌ها مورد آزمون قرار گرفت. با توجه به رابطه کوکران و با روش نمونه­‌گیری انتساب متناسب به 379 آبخیزنشین از جامعه آبخیزنشینان حوضه مراجعه شد. وضعیت نقش عوامل موثر بر مشارکت مردمی به تفکیک بخش‌­های حوضه بررسی شد. احتمال پذیرش مردمی فعالیت‌های آبخیزداری با روش توزیع احتمالاتی دوجمله‌­ای بررسی شد. سیاست‌های حمایتی مالی دولت به‌عنوان موثرترین عامل در مشارکت مردمی حوضه حبله­‌‎رود شناخته شد. این عامل از نظر مردم ساکن در بخش‌­های سرخه و ایوانکی، بیشترین امتیاز را داشت. مشارکت مردمی در چهار شکل حمایت اجتماعی، مشارکت نیروی انسانی، مشارکت مالی و مشارکت نیروی انسانی و مالی با هم بررسی شد. نتایج نشان می‌­دهد که سناریوهای اگروفارستری و باغ­کاری بیشترین مشارکت نیروی انسانی و مالی (بیشترین درصد مشارکت در بخش­‌های مرکزی فیروزکوه و مرکزی دماوند) را به خود اختصاص می­‌دهند. نتایج حاصل از توزیع دوجمله­‌ا‌ی نشان می­‌دهد که سناریوهای اگروفارستری و باغ­کاری از دیدگاه بهره‌­برداران حوضه بیشترین پذیرش مردمی را دارند. نتایج این پژوهش قابل استفاده به‌وسیله مدیران و تصمیم­‌گیران آبخیز برای حفظ منابع آب و خاک و افزایش قابلیت اجرایی فعالیت­‌های مدیریتی، در مقیاس آبخیز است.