بررسی برخی خصوصیات بومشناختی، ریختی و میزان اسانس بومادران هزاربرگ (Achillea millefolium L.) در منطقه آذربایجانشرقی

در اين پژوهش ابتدا عمده رويشگاه‌هاي بومادران ( Achillea millefolium L.) در استان آذربايجان‌شرقي شناسايي و در اواسط فصل رويش (سال1390) و زمان گلدهي برای ارزيابي ريختي و استخراج اسانس از هفت منطقه جلفا، زنوز، كندلج، باسمنج، پيربالا، بناب و شبستر پنج نمونه كامل گياهي به همراه سرشاخه‌هاي گلدار جمع‌آوري شد. اطلاعات مربوط به رويشگاه‌هاي مختلف يادداشت‌برداري شده و خصوصيات رويشي و زايشي هر جمعيت به‌علاوه ميزان اسانس گونه مورد مطالعه در هر رويشگاه مورد بررسي قرار گرفت. نتايج بدست آمده با استفاده از نرم‌افزار SAS تجزيه و تحليل خوشه‌اي شد. سپس جمعيت‌هاي جمع‌آوري شده براساس تمامي خصوصيات كمي رويشي، زايشي و ميزان اسانس گروه‌بندي شدند. به‌طوري كه تمام جمعيت‌ها در 4 گروه قرار گرفتند. جمعيت‌هاي جلفا، كندلج و پيربالا در يك گروه، بناب و باسمنج در گروه ديگر، جمعيت زنوز در گروه جداگانه و سرانجام جمعيت شبستر در گروهي مجزا قرار گرفت. پراكنش اين گونه در مناطق مورد مطالعه از ارتفاع 1026 تا 2557 متر از سطح دريا و رويش در خاك‌هاي مختلف و مناطق شيب‌دار نشان‌دهنده سازگاري بالاي اين گونه با شرايط اقليمي اين استان است. در نهايت از بين جمعيت‌هاي جمع‌آوري شده، دو جمعيت باسمنج و جلفا بدليل داشتن عملكرد نسبتا بالاي اسانس به‌ترتيب 0/4 و 0/4 وزني-حجمي و همچنين سازگاري بهتر با اقليم منطقه، براي كاربرد در برنامه به‌نژادي در مناطق بررسي شده توصيه مي‌شوند.