رفتارهاي شهروندي سازماني اجباري معلمان: شناسايي نشانگرها، ابعاد و ارزيابي وضع موجود

اثربخشی مدارس به میزان بالایی به رفتارهای داوطلبانه معلمان تحت عنوان «رفتارهای شهروندی سازمانی» وابسته است. اگر این رفتارها داوطلبانه نباشند و معلمان مجبور به انجام آنها باشند «رفتارهای شهروندی سازمانی اجباری» نامیده می‌شوند. دانش موجود در مورد این رفتارها در معلمان بسیار ضعیف است. این پژوهش با درک این شکاف، به روش آمیخته نشانگرها و ابعاد بومی این متغیر نوپا را شناسایی کرده است. ابتدا در بخش کیفی خبرگان به‌صورت هدفمند و گلوله برفی انتخاب شده و مورد مصاحبه قرار گرفتند. نتایج کدگذاری مصاحبه‌ها 32 نشانگر را شناسایی نمود. نشانگرها در قالب 5 بعد شامل رفتارهای اجباری تحمیلی از جانب 1) مدیران فرادست، 2) مدیر و معاونان، 3) سازمان‌ها و نهادهای بیرونی، 4) معلمان همکار و 5) دانش‌آموزان و والدین طبقه‌بندی شد. در بخش کمی براساس نشانگرها و ابعاد شناسایی شده، پرسشنامه‌ای طراحی و بوسیله 357 معلم مدارس شهرستان‌های بابل و بابلسر تکمیل شد. داده‌های بخش کمی با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و آزمون t تک نمونه‌ای تحلیل شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که الگوی اندازه‌گیری متغیر رفتارهای شهروندی سازمانی اجباری برازش خوبی با داده‌ها دارد. هم‌چنین نتایج آزمون t نشان داد که وضع موجود رفتارهای شهروندی سازمانی اجباری در میان معلمان مورد مطالعه چندان نگران‌کننده نیست. این پژوهش متغیر و پرسشنامه «رفتارهای شهروندی سازمانی اجباری» را به پژوهشگران علاقه‌مند پیشنهاد می‌کند. در پایان در مورد یافته‌ها بحث شده است.