Türkiye’de Yaşayan Anguid Kertenkelelerdeki Osteodermler ve Arka Bacak Kalıntıları İskelet Kronolojisi Metodunda Kullanılabilir mi?

Iskelet kronolojisi metodu kertenkelelerin yaslarinin hesaplanmasinda guvenilir kabul edilen ve oldukca yaygin kullanima sahip bir metottur. Bu metot uygulanirken genellikle uzun kemiklerden (femur, humerus, falanj vb.) elde edilen enine kesitler incelenerek, tespit edilen dinlenme cizgileri (Lag) sayilmaktadir. Uzun kemikleri olmayan veya korelmis canlilarda ise bu yontem omurlara veya osteodermlere uygulanmaktadir. Soz konusu yontemin osteodermlerde uygulanmasi, canlinin olasi yaslarinin tespit edilmesi ve hayatina devam edebilmesi acisindan onem arz etmektedir. Turkiye herpetofaunasina dahil bacaksiz kertenkele turlerinden ikisi olan, Pseudopus apodus ve Anguis fragilis kompleks morfolojileri itibariyle yilanlara benzedikleri icin insanlar ile gerceklesen karsilasmalarda oldurulmektedirler. Bu nedenle soz konusu turlerin yasam uzunluklarin bilinmesi turler ile ilgili yapilacak olan koruma ve izleme calismalarina bir temel hazirlayacaktir. Bu calismada, Turkiye’nin kuzeyinden (40° enlemin kuzeyi) toplanmis iki Anguid turundeki (Anguis fragilis kompleks, Pseudopus apodus) osteodermlerin iskelet kronolojisi metoduna uygunlugu test edilmistir. Sonuclara gore her iki turde de osteodermlerde dinlenme cizgileri (Lag) gozlenmistir. Ancak Anguis fragilis komplex ornegine ait bir kesitte kuyruk omurundaki yas halkalari net bir sekilde sayilabildigi gibi, osteodermlerdeki halkalar net bir sekilde sayilamamakta ve sayisal olarak farklilik gostermektedir. Pseudopus apodus orneklerinde ise arka bacak kalintilarinin etrafini saran osteodermlere bakildiginda tespit edilen halkalarin ayni osteodermin farkli bolgelerinde dahi farklilik gosterdigi tespit edilmistir. Sonuc olarak soz konusu turlerde iskelet kronolojisi metodu uygulanirken osteodermlerin kullanilmasinin uygun olmadigi ve yaniltici sonuclarin ortaya cikabilecegi gorulmustur.