بررسی فقهی-حقوقی ضمان ناشی از نقص سامانههای اطلاعاتی در فرایند تربیت

سامانه‌های اطلاعاتی دیجیتالی و نرم‌افزارها بدون شک، یکی از مهم‌ترین ابزارها و عناصر مؤثر در حیات اجتماعی بشر محسوب می‌شوند به‌گونه‌ای که نقش عظیمی در ساحات زندگی اجتماعی، اقتصادی، علمی و آموزشی جامعه ایفا می‌کنند. در این میان نظام تعلیم و تربیت نیز از وجود این سامانه‌ها بی‌بهره نیست و امروزه یکی از مؤلفه‌های تسریع‌کننده در امر آموزش و تربیت، به‌کارگیری از سامانه‌ها و نرم‌افزارهای اطلاعاتی هستند که بستر لازم برای بسیاری از فعالیت‌ها و اقدامات تربیتی اعم از آموزشی وتربیتی را فراهم می‌آورند و به‌عنوان بازویی توانا، عاملین تربیت را در امر تعلیم و تربیت یاری می‌رسانند؛ اما سؤالی که تحقیق حاضر به دنبال آن است اینکه بر ایراد عیب و نقص سامانه‌ها و نرم‌افزارهای اطلاعاتی به فرایند تربیت یا متربی، چه احکام فقهی و حقوقی مترتب می‌گردد؟ آیا تولیدکنندگان این نوع از نرم‌افزارها در صورت عیب و نقص، مسئولیت دارند؟ آیا در شرع نسبت به جبران خسارات ناشی از نقص سامانه‌های اطلاعاتی می‌توان ادله‌ای وجود دارد؟ به نظر می‌رسد بتوان بر اساس قواعد فقهی مانند قاعده «لاضرر، اتلاف، غرور» بتوان خسارت ناشی از سامانه‌های مذکور و مسئولیت مدنی تولیدکنندگان نرم‌افزارها را اثبات نمود. البته بررسی موضوع مورد تحقیق بر اساس حقوق موضوعه و با تمسک به نظریه‌هایی مانند «نظریه تقصیر، ایجاد خطر، مختلط، تضمین حق و نظریه مسئولیت محض» به نظر راه را برای بررسی فقهی مسئله هموارتر می‌سازد. نتیجه اجمالی نوشتار حاضر، ثبوت ضمان و عدم رفع مسئولیت تولیدکنندگان سامانه‌های دیجیتالی و نرم‌افزاری به علت نقص است.