İstanbul’da Yurtta Kalan Üniversite Öğrencilerinde Fiziksel Aktivite Düzeyinin Saptanması

Giris ve Amac: Fiziksel aktivite yetersizligi, koroner arter hastaligi basta olmak uzere diger pek cok suregen ve onlenebilir hastaligin sikligini artirmaktadir. Duzenli olarak yapilan fiziksel aktivite kan basincini dusurur, obeziteyi engeller. Kardiyovaskuler hastaliklar, Tip 2 diyabet, bazi kanser tipleri, osteoporoz ve fiziksel aktivite yetersizligi arasinda kanitlanmis bir iliski bulunmaktadir. Amerikan Spor Hekimleri Birligi(ACSM) ve Amerikan Diyetisyenler Birligi rehberine gore yetiskinlerin haftanin her gunu veya cogu gununde en az 30 dakikalik orta duzeyde siddetli aktivite yapmasi gerekmektedir. Turk toplumunda fiziksel aktivite duzeyini arastiran calismalar son derece azdir. Bu calismanin amaci Istanbul’da yurtta kalan yuksek ogretim kiz ogrencilerinin fiziksel aktivite duzeyini belirlemek, cevre kosullarinin ogrencilerin fiziksel aktivite duzeyine etkisini incelemek ve fiziksel aktivite duzeylerini iyilestirmek icin oneride bulunmaktir. Gerec ve Yontem: Arastirma tanimlayici tipte bir calismadir. Calismaya 2012-2013 ogretim yilinda Istanbul’da ikisi ozel biri devlet  yurdunda kalmakta olan toplam 299 kiz ogrenci gelisiguzel alinmistir. Bu calismada bireylerin fiziksel aktivite duzeylerini belirlemek icin Uluslararasi Fiziksel Aktivite Anketi(International Physical Activity Questionnaire, IPAQ) kisa formu ve ayni anketin cevre modulu kullanilmistir. Uluslararasi gecerlilik ve guvenirlik calismalari Craig ve arkadaslari tarafindan yapilan bu anket icin Turkiye’deki gecerlilik ve guvenirlik calismalari Ozturk tarafindan universite ogrencilerine yapilmistir. Calismada bagimli degisken IPAQ fiziksel aktivite puani; bagimsiz degiskenler ise yas, cinsiyet, kalinan yurdun tipi, yurtta spor salonu bulunma durumu, okula yuruyerek ya da aracla gitme durumu ve gunluk oturma suresidir. Calisma icin etik izin Marmara Universitesi Etik Komitesi’nden alinmistir. Veri analizinde SPSS 17.0 kullanilmistir. Tanimlayici degiskenler ortalamalar, frekanslar ve yuzdeler ile belirlenmistir. Degiskenler arasindaki iliskinin arastirilmasinda Ki-Kare testi kullanilmistir. p<0,05 istatistiksel anlamlilik duzeyi olarak belirlenmistir. Bulgular: Calismaya katilan ogrencilerin yaslari 17 ile 28 arasinda degismektedir. Yas ortalamasi 20’dir(sd±1,84). Katilimcilarin 217’si(%72,6) ozel, 82’si(%27,4) devlet yurdunda kalmaktadir. Katilimcilarin%28’i inaktif, %56,5’i yetersiz, %1,5’i yeterli fiziksel aktivite duzeyine sahip bulunmustur. Calismaya alinan iki ozel yurdun birinde spor salonu mevcut; devlet yurdunda spor salonu bulunmamaktadir. Kaldigi yurtta spor salonu bulunan ogrencilerin %18,7’si inaktifken, bulunmayan ogrencilerin %32,2’si inaktiftir.(p=0,04) Katilimcilarin %11,7’si kaldigi yurdun cevresinin yuruyus yapmak icin guvenli olmadigini belirtmistir. Ozel yurtta kalanlarin %79,7’si yurt cevresinde fazla trafik olmasi nedeniyle yuruyus yapma ve bisiklet surmenin zor oldugunu belirtmistir. Bu oran devlet yurdunda kalanlarda ise %30,6’dir. Calismamizda ogrencilerin %7,7’sinin 4 saatten az, %28,1’inin 4-8 saat arasi, %64,2’sinin 8 saatten fazla sureyi oturarak gecirdikleri belirlenmistir. Gunde 4 saatten az oturan ogrencilerin fiziksel aktivite puan ortalamasi yeterli fiziksel aktivite yaptiklarini gostermektedir. Bu ogrencilerin %78,7’si okula yuruyerek gitmektedir. Okula yuruyerek gitme ve fiziksel olarak yeterli aktivite duzeyine sahip olma arasinda olumlu iliski bulunmustur.(p=0.001) Katilimcilar arasinda gunde 4-8 saat oturanlarin fiziksel aktivite puan ortalamasina gore  yetersiz aktivite yaptiklari gorulmus; 8 saatten fazla oturanlar ise puan ortalamasina gore inaktif bulunmustur. Sonuc ve Oneriler: Bu calisma gostermistir ki ogrencilerin inaktiflik duzeyi ile yurt icerisinde ve cevresindeki kosullarin elverissizligi iliskilidir. Yurt ve okul arasindaki yolun yuruyus yapmaya uygun  hale getirilmesi ve ogrencilerin yuruyus yapmaya ozendirilmesi fiziksel aktivite yapma duzeyini iyilestirmek icin yapilabilecek basit ve etkili yontem olacaktir. Yurtlarda spor salonlarinin bulunmasi, yurt cevresinde fiziksel aktivite yapmaya uygun ortamlarin insa edilmesi ve yurt cevresinin guvenliginin saglanmasi da onemlidir. Anahtar Kelimeler: Fiziksel aktivite, IPAQ olcegi, yurt ogrencileri