مخارج مالیاتی و عدم تمکین در نظام مالیات بر ارزش افزوده در ایران: یک تحلیل منطقه ای در دوره 1388-1394

مالیات بر ارزش افزوده طی سال‌های اخیر به صورت افزایشی به یکی از منابع درآمدی عمده و پایدار دولت تبدیل شده است. با این حال، یک سؤال مهم آن است که طی سال‌های اجرای این قانون، چه مقدار درآمد مالیاتی به دلیل عدم تمکین مؤدیان (شکاف تمکین) و تعقیب اهداف خاص سیاستی (شکاف سیاستی) از دست رفته و وضعیت هر یک از استان‌های کشور در این خصوص چگونه است؟ در این مقاله برای پاسخ دادن به این سؤال، پایه مالیاتی، شکاف سیاستی و شکاف تمکین از طریق رویکرد اقتصاد کلان و روش تولید برآورد شده و برای دستیابی به برآوردهای مذکور، جداول داده-ستانده استانی برای 31 استان طی سال‌های 1388-1394 محاسبه و استفاده شده است. بر اساس یافته‌های مقاله، شکاف سیاستی و تمکین روند نوسانی و کاهشی دارند، به طوری که طی دوره مورد بررسی شکاف سیاستی از 2/40 درصد به 31 درصد و شکاف تمکین از 68 درصد به 6/59 درصد کاهش یافته است. همچنین، استان‌های تهران، خراسان رضوی، بوشهر، فارس، البرز، اصفهان و آذربایجان شرقی به ترتیب بالاترین سهم از شکاف تمکین را دارند، در حالی که پایین‌ترین سهم شکاف تمکین به استان‌های ایلام، خراسان شمالی و جنوبی و استان کهگیلویه و بویراحمد اختصاص دارد.