زمینشیمی و سنگزایی گرانیتوییدهای A-type جنوب قروه (شمالباختری پهنة سنندج- سیرجان): شاهدی بر زمینساخت کششی در حاشیة فعال قارهای

منطقة بررسی‏‌شده (گلالی- ورمقان) در بخش شمالی پهنة سنندج- سیرجان و در جنوب شهرستان قروه جای گرفته است. کوارتز، آلکالی‌فلدسپار و پلاژیوکلاز از کانی‏‌های اصلی سازندة گرانیت‏‌های منطقه هستند. آمفیبول و بیوتیت مهم‌ترین کانی‏‌های مافیک این سنگ‏‌ها و آپاتیت، اسفن، زیرکن و اکسیدهای آهن از کانی‏‌های اتفاقی آنها هستند. گرانیت‏‌های منطقة گلالی- ورمقان، ویژگی‌های زمین‌شیمیایی گرانیت‏‌های A-type متآلومین را نشان می‏‌دهند و بیشتر سرشت ماگمایی شوشونیتی و کالک‌آلکالن پتاسیم بالا دارند. برپایة نمودار‏‌های زمین‌ساختی، این سنگ‏‌ها بیشتر در محدودة مشترک گرانیت‏‌های کمان آتشفشانی و گرانیت‏‌های درون‌ورقه‏‌ای جای می‌گیرند. این نکته نشان‏‌دهندة پیدایش آنها در یک سیستم ماگمایی post-orogenic است. غنی‏‌شدگی از عنصرهای لیتوفیل بزرگ یون و عنصرهای با شدت میدان بالا نشان‌دهندة خاستگاهی پوسته‏‌ای برای گرانیت‏‌های بررسی‏‌شده و پیدایش ماگمای سازندة آنها در محدودة پایداری پلاژیوکلاز بی‌حضور گارنت است. در این بررسی، پیشنهاد می‏‌شود گرانیت‏‌های A-type پیامد ذوب‌بخشی سنگ‏‌های چارنوکیتی پوستة زیرین هستند. گرانیت‏‌های A-type در ارتباط با ماگماتیسم کششی حاصل از فرورانش نئوتتیس به زیر خردقاره ایران مرکزی، در نتیجه عقب‌گرد ورقة فرورو هستند. ازاین‌رو، تغییر رژیم زمین‌ساخت فشارشی به رژیم زمین‌ساخت کششی در زمان ژوراسیک پسین- کرتاسه پیشین (احتمالا در یک پهنة زمین‌ساختی pull-apart)، عامل پیدایش گرانیت‏‌های A-type در این ناحیه از پهنة سنندج- سیرجان بوده است.