بررسی حقنه، تاریخچه، روش و اندیکاسیونهای آن و مقایسه کاربردهای آن از دیدگاه طب سنّتی و طب جدید

مقدمه : یکی از روش‌های درمانی در طب سنتی ایران حقنه است. حقنه به معنی فرستادن مایعات به بدن از راه مقعد و یا واژن است. این روش، قدمتی چند هزارساله دارد و از زمان بقراط و جالینوس از آن استفاده می‏شده ‫است. در طب نوین نیز حقنه تحت عنوان انما در تشخیص و درمان شماری از بیماری‌ها کاربرد دارد. هدف از این مقاله بررسی حقنه از دیدگاه طب سنتی، روش‌ها و اندیکاسیون‫های آن و مقایسه کاربردهای حقنه در طب سنتی و طب جدید است. روش کار : این تحقیق، مطالعه‏ای مروری است که با استفاده از کتاب‌های مرجع طب سنتی ایران مانند قانون، خلاصه‫الحکمه، طب اکبری، اکسیر اعظم و ... و جست‏وجوی کلمات vasti و basti و enema در پایگاه‌های اطلاعاتی مطالب جمع‌آوری و دسته‌بندی شد. یافته‌ها : بعد از بررسی‌های انجام‌‎گرفته مشخص شد که حقنه موارد استفاده وسیعی در طب سنتی دارد و در بیماری‌های اندام‌های گوناگون مانند سردرد، سرگیجه، سکته، صرع، دردهای کلیه و مثانه، دردهای مفاصل، سیاتیک، یبوست، زخم‌های روده‌ای، دفع مواد زاید به سمت پایین، درمان تب، مسمومیت و غیره کاربرد دارد. هم‎چنین در طب سنتی هند و چین از حقنه در درمان بیماری‌های گوناگون مانند بیماری‌های اسکلتی، بیماری‌های کلیوی، تناسلی و متابولیک استفاده می‌شود. در طب جدید نیز انما در موارد گوناگون تشخیصی مانند انواژیناسیون و سرطان‌های گوارشی به کار می‌رود. نتیجه‌گیری : با مقایسه کاربردهای حقنه در طب جدید و طب سنتی درمی‌یابیم که این روش در طب سنتی کاربردهای وسیع‌تری دارد و در درمان بسیاری از بیماری‌ها اعم از موضعی و سیستمیک نقش مهمی را ایفا می‌کند. بخشی از آن با پژوهش‌های انجام‌شده مورد تأیید قرار گرفته ‫است و به نظر می‌رسد سایر اندیکاسیون‫های مطرح‌شده در منابع طب سنتی نیز جای تحقیق و بررسی داشته ‫باشند. با توجه به عوارض بسیار کم این روش درمانی و میزان موفقیت بالای آن در موارد بررسی‫شده، می‌توان پیشنهاد داد که این روش جایگزین درمان‌های تهاجمی و با عارضه شود.