BİR ÜNİVERSİTE BAHAR ŞENLİKLERİNE KATILANLARIN HAVA KİRLİLİĞİ BİLGİ DÜZEYİNİN ARAŞTIRILMASI

Giris ve Amac: Toplum sagligini tehdit eden sorunlarin basinda hava kirliligi gelmektedir. Hava kirliligi, insan ve diger canlilara zarar verecek miktarda kirleticilerin dogal aktiviteler veya insan aktiviteleri sonucu atmosfere karismasi seklinde tanimlanabilir. Dunyada her yil tahminen 3 milyondan fazla kisi hava kirliligi nedeniyle olmektedir.Bu calisma,bir universitede yapilan bahar senliklerine katilanlarin hava kalitesi hakkindaki bilgi duzeyini degerlendirmek, yasadiklari ilin hava kalitesinitakip edip etmediklerini belirlemek amaciyla yapilmistir. Gerec ve Yontem: Bu tanimlayici arastirma bir universitede duzenlenen bahar senliklerine katilanlardan rastgele secilen 200 kisi uzerinde 8-9 Mayis 2014 tarihlerinde yapildi. Hava kalitesi konusundaki bilgi duzeyini belirlemeye yonelik 15 soruluk anket uygulandi ve katilimcilara hava kalitesi ile ilgili bilgilendirme formu verildi. Bir sayfalik bilgilendirme formunda hava kirliligi tanimi, onemi, Partikul Madde'nin saglik uzerine etkileri, Duzce'deki hava kirliligi duzeyi, hava kirliligini onlemek icin ve korunmak icin bireysel olarak nelerin yapilabilecegi ile Cevre ve Şehircilik Bakanliginin “ www.havaizlemegov.tr ” web adresinden hava kalitesi degerlerinin butun sehirler icin elde edilebilecegi bilgileri yer aldi.Bu arastirmanin sonuclari sadece arastirmanin yapildigi gruba genellenebilir.Arastirmanin istatistiksel analizlerinde bir paket program kullanildi. Tanimlayici degerler sayi ve yuzde frekans, ortalama±standart sapma olarak verildi. Ki-kare testi, t-testi kullanildi. p<0.05 istatistiksel olarak anlamli kabul edildi. Bulgular: Yas ortalamasi 29.3 ±11 (18-72 yil arasinda) olan katilimcilarin ogrenim durumuna gore dagilimi incelendiginde%0.5’iokuryazar degilken,%6.5’inin ilkokul, %3.5’inin ortaokul, %53’ununlise %28.5’inin universite mezunu oldugu gorulmustur. Katilimcilarin %77.5’i kentteki hava kalitesini takip ettigini belirtmis olup, Duzce’nin hava kalitesi hakkindaki gorusleri sorgulandiginda; %10’ucok kirli, %42’si kirli, %32.5’i orta, %13.5’i temiz, %2’si cok temizcevabini vermislerdir. Hava kalitesini algilama durumu, cinsiyete ve ogrenim duzeyine gore fark gostermemektedir. Hava kalitesini takip etme orani 18-25 yas arasindaki bireylerde %83.8 iken, 26-34 yas arasi bireylerde %62,9, 35 yas ustunde ise %72,5 olup istatistiksel olarak anlamli bulunmustur (p=0.026).Katilimcilarin %16.5’i hava kalitesi indeksi kavramini bildigini, %31 biraz bildigini, %52 bilmedigini belirtmistir. Egitim durumuna gore karsilastirildiginda hava kalitesi indeksi kavramini bildigini belirtenlerin %14,3’u ilkokul, %71,4’u ortaokul, %48,6’si lise, %54,4’u universite mezunu olup, gruplar arasinda anlamli fark bulunmustur (p=0.03). Katilimcilara hava kirliligi nedenleri soruldugunda; %23’u endustri, %39’u isinma amaciyla yakit tuketimi, %26’si ulasim araclarinin neden oldugunu belirtmislerdir. Katilimcilarin %67’si hava kirliliginin saglik sorunlarina neden oldugunu, %20’si biraz etkisi oldugunu, %9.5’u orta duzeyde etkisi oldugunu, %2.5’u etkisi olmadigini dusunmektedir. Yerel yoneticiler tarafindan kentin hava kalitesinin korunmasi icin calismalar yapilip yapilmadigi sorgulandiginda katilimcilarin %9.5’u yerel yoneticilerin hava kalitesinin korunmasi icin calismalar yaptigini, %66.5’si yapmadigini, %24.0’u bilmedigini belirtmistir. Egitim durumuna gore karsilastirildiginda; ilkokul mezunu olanlarin %7,1’i, ortaokul mezunu olanlarin %42,9’u, lise mezunu olanlarin %8,5’u, universite mezunu olanlarin %1,8’i hava kalitesinin korunmasi icin calismalar yapildigini soylemis ve gruplar arasinda anlamli fark bulunmustur (p=0.03).Katilimcilarin %80’i hava kalitesinin iyilestirilmesi icin bireysel olarak yapilabilecek bir seyler oldugunu, %10’u olmadigini, %9’u bilmedigini belirtmis olup, %1’i bu soruyu cevapsiz birakmistir. Katilimcilarimizin %68,5'i oturdugu evi secerken hava kirliligini dikkate almadigini belirtmis olup, %29’u su anda oturdugu evden baska bir evi oldugunu, %4.5’u ikinci evinin temiz hava almak icin oldugunu belirtmistir. Sonuc ve Oneriler: Calisma sonucunda katilimcilarin hava kalitesi konusunda bilgi duzeyinin egitim duzeyi yukseldikce artis gosterdigi soylenebilir. Calismaya katilanlarin cogu kentteki hava kalitesini takip ettiklerini belirtmislerdir. Bu takibin nasil yapildiginin ve niteliginin yapilacak daha kapsamli calismalar ile arastirilmasi uygun olabilir.Katilimcilarin cogu hava kirliliginin saglik sorunlarina yol actigini ancak yerel yonetimlerin herhangi bir calisma yapmadigini dusunmektedir. Ayrica katilimcilarin cogunun hava kalitesinin iyilestirilmesi icin yapilabilecek bir seyler oldugunu dusundukleri, ancak konut secimlerinde hava kirliligi faktorune dikkat etmedikleri gorulmektedir. Hava kirliligini kontrol altina alacak politikalar gelecekteki yasantimiz uzerinde guclu bir etkiye sahip olacaktir. Hava kirliligi konusunda yapilan calismalarin arttirilmasi gerekmektedir. Bu politikalarin ise halk destegi olmadan uygulanmasi imkânsizdir. Halkin cevre kirliligi konusunda bilinclendirilmesi, egitim duzeyinin artirilmasi saglanmali, yasam alani secimlerinde hava kirliligi dikkate alinmalidir. Anahtar kelimeler: Hava kirliligi, bilgi duzeyi, farkindalik, Duzce