A Multivariate Examination of the Child-Abuse Potential of Parents with Children Aged 0-6.

Problem Durumu: Cocuk istismari karmasik nedenleri ve trajik sonuclari olan, tibbi, hukuki, gelisimsel ve psiko-sosyal kapsamli ciddi bir sorundur (Polat, 2002; Ziyalar, 1999). Istismarin nedenlerinin ve gelisim uzerindeki etkilerinin anlasilmasi insan gelisimi konusundaki bilgilerin kapsami acisindan onemlidir (Yilmaz, Irmak, 2008). Bu konuda ozellikle aileler cocuk yetistirme surecinde bilerek ya da farkinda olmadan cocuklarinin gelisimini olumsuz yonde etkileyecek davranislar gosterebilmektedirler. Bu nedenle istismar ve ihmalin taninmasi, onlenmesi ve mudahalelerde bulunulmasi gerekmektedir (Bahar vd, 2009). Buna bagli olarak da konuya iliskin ilk etapta ailelerin irdelenmesi amaclanmistir. Bazi cocuklar, ana-babalari ya da bazi toplumsal kurumlar tarafindan yapilan kotu muameleler sonucu, duygusal ve fiziksel acidan orselenmektedir. Cocuklarin bazilari yetiskinlerin cinsel saldirilarina hedef olurken, bazilari da kucuk yasta agir ve uygunsuz islerde calistirilmakta, hatta bir mal gibi alinip satilabilmektedir (Gokler, 2006). Ancak genel anlamda cocuk istismarina en cok aile icinde rastlandigi bilinmektedir. Arastirmanin Amaci: Cocuk istismari, her kulturde ve toplumda sik karsilasilan bir sosyal problemdir. Uygulanmis cocuk istismarina yonelik bircok calismanin yapilmasindan sonra bu arastirma, cocuk istismarinin onlenmesine dikkat cekme durumunu ele alarak ebeveynlerin bu yondeki egilimlerinin ortaya cikarilmasini ongoren istismar potansiyeli olcumlerinin cesitli degiskenler acisindan incelenmesi amaciyla yapilmistir. Cocuk istismarinin aile icerisinde de olusabilmesi sebebiyle cocuga her acidan zarar verici ebeveyn tarafindan uygulanan istismar olgusunun belirlenmesi konuyla ilgili toplumun aydinlatilmasi ve bilinclendirilmesi amaciyla arastirma ebeveynlerin ozellikle hangi demografik degiskenlere bagli olarak istismar uygulama potansiyellerinin arttiginin ve ya azaldiginin tespit edilmesi ve bu durumlarin cocuk istismari acisindan degerlendirilmesi amaciyla planlanmistir. Arastirmanin Yontemi: Arastirma tarama modeli ile gerceklestirilmistir. Arastirmanin evrenini, 2014-2015 ogretim yili, bahar doneminde Duzce ili merkezinde ikamet eden ebeveynler ile bu ebeveynlerin 0-6 yas cocuklari olusturmustur. Duzce ili merkezinde ikamet eden 92 anne ve 66 baba olmak uzere toplam 158 ebeveyn calismanin orneklemini olusturmaktadir. Calismada, arastirmaci tarafindan hazirlanmis olan Ebeveyn ve Cocuk Demografik Ozellikler Formu ile Cocuk Istismari Potansiyeli Envanteri (CIPE)  kullanilmistir. Ebeveyn ve Cocuk Demografik Ozellikler Formu’nda cocuklarin yas, cinsiyet, kardes sayisi, ikamet yeri ile anne-babalarin cinsiyet, yas, egitim duzeyi, sosyoekonomik duzeylerine iliskin sorular yer almaktadir. (CIPE) ise Milner (1976), tarafindan gelistirilmis cocuk hukuku ve koruma merkezlerinde cesitli incelemeler ve olgularla ilgili karar vermek amaciyla degerlendirme araci olarak gelistirilen CIPE’nin Turkce’ye uyarlamasi ilk olarak Oner ve Sucuoglu (1994) tarafindan yapilmistir. CIPE’nin psikometrik ozellikleri uzerine sayisiz gecerlik ve guvenirlik calismalari yapilmistir (Kutsal, 2004; Oner & Sucuoglu, 1994; Milner, 1994; Robertson ve Milner, 1985; Pruit ve Erickson, 1985). Verilerin istatistiksel cozumlemelerinde Mann Whitney U Testi ve Kruskal Wallis H Testi kullanilmistir. Arastirmanin Bulgulari: Arastirmadan elde edilen verilere gore cinsiyet degiskenine iliskin ebeveynlerin istismar olcumleri arasinda ve yaslarina gore istismar olcumleri arasinda istatistiksel olarak anlamli bir fark olmadigi gorulmektedir. Ebeveynlerin yaslarina gore istismar olcumlerine iliskin sira ortalamalarina incelendiginde 36-45 yas arasi ebeveynlerin istismar olcumlerinin yuksek oldugu, bunu sirasiyla 45 ustu yas ebeveynlerin ve 26-35 yas arasi ebeveynlerin istismar olcumlerinin takip ettigi gorulmektedir. Istismar potansiyeli olcumlerinin en dusuk puan araligi 18-25 yas arasi ebeveynlere denk geldigi gorulmektedir. Bu durum bu yas araligindaki anne babalarin yeni birer ebeveyn olduklari icin henuz adapte olma surecinde olmalari ile iliskili olabilir. Istismar olumlerinin en yuksek goruldugu 36-45 yas ortalamalari icin ise bu yas grubunun yasamsal ve gecim ile ilgili sikintilarinin daha yogun olmasi ile iliskili oldugu dusunulmektedir. Tabloda en dusuk Istismar potansiyeli olcumlerinin 45 ustu ebeveynlerde oldugu gorulmektedir. Bu durumun ise ileriki yaslarda yer alana ebeveynlerin yasla birlikte hosgorulu ve ilimli bir mizaca girmeleri ile iliskili oldugu dusunulmektedir. Calismada, ebeveynlerin evde yasayan birey sayisina gore istismar olcumleri arasinda istatistiksel olarak anlamli bir fark (χ 2=7.112, p <0.05) oldugu gorulmektedir. Bu farkin hangi grup ya da gruplar arasinda bulundugunu belirlemek uzere yapilan coklu karsilastirma testi sonucuna gore ise evlerinde 6 ve uzeri birey ile yasayan ebeveynlerin istismar olcumlerinin (X=125,61) 2-3 birey ile yasayan (X=58.94) ebeveynlerin istismar olcumlerinden istatistiksel olarak anlamli duzeyde yuksek oldugu gorulmektedir. 6 ve uzeri birey ile birlikte yasayan ebeveynlerin istismar puanlarinin 2-3 birey ile yasayan ebeveynlere oranla yuksek olmasina sebep olarak; cocuk sayisinin ve aile uyelerinin arttikca, anne ve babanin cocuklarina verecegi sevkat, hosgoru ve ilginin azaldigi ve aile uyelerinin arttikca evdeki sorumluluklarinin ve yasam gorevlerinin artarak daha fazla streste bulunduklari dusunulmektedir. Veriler incelendiginde, ebeveynlerin sosyo-ekonomik duzeylerine gore istismar potansiyeli olcumleri arasinda istatistiksel olarak anlamli bir fark ve ebeveynlerin ikamet ettikleri yerlesim birimlerine gore istismar potansiyeli olcumleri arasinda istatistiksel olarak anlamli bir fark oldugu gorulmektedir. Bu farkin hangi gruplar arasinda oldugunu belirlemek amaciyla yapilan olan coklu karsilastirma testi sonucuna gore ise yasaminin cogunu kasaba/koyde gecirmis olan ebeveynlerin istismar olcumlerinin yasaminin cogunu buyuk sehirde, sehirde, ilcede gecirmis olan ebeveynlerin istismar potansiyeli olcumlerinden istatistiksel olarak anlamli duzeyde yuksek oldugu gorulmektedir. Bu durumun kasaba/koy yerlesim alanlarinda ikamet eden ebeveynlerin daha geleneksel bir yaklasimla cocuk yetistirmeleriyle alakali oldugu soylenebilir. Arastirmanin Sonuc ve Onerileri : Calisma sonucunda ebeveynlerin yas ve cinsiyet degiskenlerine iliskin cocuk istismari potansiyellerine yonelik anlamli bir fark bulunmazken evde yasayan birey sayisi, gelir durumu ve ikamet ettikleri yerlesim birimlerine gore cocuk istismari potansiyelleri arasinda anlamli fark bulundugu tespit edilmistir. Evlerinde 6 ve uzeri birey ile yasayan ebeveynlerin istismar olcumlerinin 2-3 birey ile yasayan ebeveynlerin istismar olcumlerinden istatistiksel olarak anlamli duzeyde yuksek oldugu ve ailesi alt sosyo-ekonomik duzeye sahip olan ebeveynlerin istismar olcumlerinin ailesi orta sosyo-ekonomik duzeye sahip olan ebeveynlerin istismar potansiyeli olcumlerinden istatistiksel olarak anlamli duzeyde yuksek oldugu gorulmektedir. Ayrica yasaminin cogunu kasaba/koyde gecirmis olan ebeveynlerin istismar olcumlerinin yasaminin cogunu buyuk sehirde, sehirde, ilcede gecirmis olan ebeveynlerin istismar potansiyeli olcumlerinden istatistiksel olarak anlamli duzeyde yuksek oldugu gorulmektedir. Elde edilen bu sonuclara gore; cocuk istismarinin tespit, tedavisinde multidisipliner yaklasim esastir. Bu sebeple cocuk istismari yasandiktan sonra onlemler ve sagaltim yapilmasindan ziyade oncelikle istismarin engellenmesi amaciyla bu ihtimali guclendiren nedenler uzerinde durulmali, cocuk veya uye sayisi fazla olan aileler, sosyo-ekonomik duzeyi dusuk olan aileler, koy/kasaba gibi yerlesim yerlerinde ikamet eden aileler uzerinde bilgilendirmeler ve egitimler yogunlastirilmali, bu aileler belli periyotlarla izlemeye alinmalidir.