BALÁZS ORBÁN’IN “YURTDIŞI HAYATIMDAN SAYFALAR”I

Yazar, etnolojik derlemeci Baron Balazs Orban (1830-1890) Lengyelfalva’da (Leh Koyu demektir, gunumuzde Romanya’nin Hargita ili sinirlarindadir ve adi Poloniţa’dir) koklu bir ailenin cocugu olarak dunyaya gelmistir. Babasi Fransiz savaslarinda carpismis bir subay, annesi ise Alman-Italyan (ya da Yunan) kokenlidir. Ogrenimini Szekelyudvar’da bitirmis, ama daha 1846 baharinda Venedik kokenli anneannesinin mirasi nedeniyle Istanbul’a gitmis ve bu arada yakin doguyu, Misir, Kudus, Anadolu’yu gezmis, antik kulturu taniyip incelemis, Yunan ozgurluk savasini ele alan hayranlik dolu yazilar yazmis ve bu yolculuklarini daha sonra alti ciltlik “Keleti utazas”ta (Dogu Yolculugu) anlatmistir. Atina’dayken Macar Ozgurluk Savasindan haberi olmus Istanbul’dan gonullu birligiyle yurda dogru yola cikmis, ama Vidin’deyken yenilgi haberi gelmistir. Bundan sonra Macar multecilerine kalacak yer ve is bulma konusunda yardim etmis, Lajos Kossuth’un yakin cevresine de girmis olmak onun icin buyuk bir yasanti olmustur. Avusturya Imparatorlugu onun yurduna donmesine izin vermemis, Londra’ya gitmis ve burada Sandor Petőfi’nin yakin arkadasi Sandor Teleki ile arkadas olmustur. Jersey adasinda surgunde bulunan Victor Hugo onu buyuk olcude etkilemistir. 1859’da yurduna donebilmis ve Szekelyfold’u (Sekel Ulkesi demektir) gezmis, bir etnolog gozuyle yaptigi incelemeleri Szekelyfold leirasa (Szekelyfold’un Betimi) adli alti ciltlik yapitinda sergilemistir. 1872 yilindan olumune dek milletvekilligi yapmis, 1848 bagimsizlik programini savunarak muhalefet yapmistir. Mirascisi olarak halkini secmis, ama mirasi konusunda uzun suren davalar acilmistir. Vasiyeti geregi Szejke-furdő’de (Szejke Kaplcasi) gomulmus ve gomutunun onune ozgun oyma Sekel kapilari dizisi yerlestirilmis ve sonuncu kapi da onun kapisi olmustur.