نگاه سه حکیم مسلمان به مسئله شر

مسئله شر یکی از مهمترین مسائل کلامی در ادیان و حوزه دین‌پژوهی است. اهمیت موضوع از آن جهت است که ناظر به اصل باورهای دینی یعنی اثبات وجود خدا و صفات اوست و به نحوی به آموزههای دینی جرح و نقد وارد می‌کند؛ اما در واقع این مسئله مشتمل بر شبهه ناسازگاری دو ایده یعنی وجود خدا و وجود شر در عالم است به طوری که می‌توان ادعا کرد گزاره‌های خدا وجود دارد، و شر وجود دارد، از نظر منطقی سازگار نیستند. مگر این‌که دست از اطلاق صفات خدا برداشت و به تقیید و تحدید صفات خدا قائل شد و برای جهان، دیدگاه دوئالیستی یعنی دو خالق خیر و شر در نظر گرفت. در این راستا، راه حلهای سه حکیم مسلمان یعنی ابن‌سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا به عنوان بزرگترین فیلسوفان اسلامی مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرد.  هر یک از این سه فیلسوف سهم عظیمی در پاسخ به شبهه داشته‌اند. از این‌رو  این مقاله در صدد بررسی این مسئله است که راه‌حل‌های این سه فیلسوف چه اشتراکات و تفاوت‌هایی دارد. نهایتا با توجه به مبنای فکری آنها به‌دست میآید که عدمی بودن شر و مقصود بالعرض بودن آن، جزء مؤلفه‌های بنیادین سه دیدگاه است.