برداشت یکجانبه از میادین مشترک نفت و گاز در پرتو حقوق بینالملل با تأکید بر میدان مشترک پارس جنوبی

منابع نفت و گاز برخلاف معادن جامد که به‌آسانی و براساس خطوط مرزی تعیین‌شده بین کشورها تقسیم‌شدنی‌اند، به دلیل ویژگی سیال‌بودن، مهاجرپذیرند و با ایجاد هرگونه مسیر برون‌رفت از مخزن از آن خارج می‌شوند. با توجه به این ویژگی است که چنان‌که‌ هر دولتی در قلمرو سرزمینی خود در مناطق مرزی مبادرت به بهره‌برداری از میادین مشترک نفت و گاز کند، می‌تواند موجب حرکت سیال درجا به‌خصوص گاز در کل مخزن و سبب حرکت و مهاجرت تمام یا بخش قابل‌ملاحظه‌ای از ذخایر موجود در قلمرو سرزمینی کشور مجاور به سمت خود شود. براساس اصول و قواعد بین‌المللی دولت‌ها در برداشت بی‌ضابطه و غیرمنصفانه از میادین مشترک مسئول‌اند و نمی‌توانند به حقوق حاکمۀ دولت مجاور تعدی کنند. غرامت رعایت‌نکردن حقوق دولت‌های مجاور در میادین مشترک قابل محاسبه و حسب مورد قابل مطالبه است. حسب برخی قرائن و مدارک، در میدان مشترک پارس جنوبی به قلمرو مرزی و حقوق ایران تعدی شده و دولت قطر ضامن جبران خسارات وارده به حقوق شناخته‌شدۀ جمهوری اسلامی ایران است.